مدیرکل مقررات ملی ساختمان

قانونی که روی طاقچه ماند/مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان؛شایدوقتی دیگر

چهل و یک درصد انرژی تولیدی معادل سالی پنج میلیارد دلار در ساختمان ها به هدر میرود؛ با این وجود عزمی برای اجرای مباحث مقررات ملی ساختمان که ناظر بر رعایت الگوی صحیح مصرف انرژی است، وجود ندارد.

به گزارش پایگاه خبری مهندسین نیوز _  مرجع اخبار نظام مهندسی کشور،چهل و یک درصد انرژی تولیدی معادل سالی پنج میلیارد دلار در ساختمان ها به هدر میرود؛ با این وجود عزمی برای اجرای مباحث مقررات ملی ساختمان که ناظر بر رعایت الگوی صحیح مصرف انرژی است، وجود ندارد.

قانونی که روی طاقچه ماند/مبحث نوزدهم  مقررات ملی  ساختمان؛شایدوقتی دیگر

یکی از مهمترین بخشهایی که میزان اتلاف انرژی در آن بالاست، بخش ساختمان است؛ طبق آمار، چهل و یک درصد اتلاف انرژی در ساختمانها رخ میدهد؛ در حالیکه به گفته کارشناسان رعایت مبحث نوزدهم و دیگر مباحث مرتبط با انرژی سیوینگ در مقررات ملی ساختمان میتواند تلفات انرژی در ساختمانها را به نصف کاهش دهد.
یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان انرژی در بخش ساختمانی، سازه های اداری و دولتی هستند که هرچند آیین نامه و مصوبات مختلفی در مورد ضرورت کاهش تلفات انرژی در ساختمانها صادر و ابلاغ شده است، ولی کم تر دستگاهی خود را ملزم به رعایت این موارد میداند.
مقایسه ریالی تلفات انرژی با زیرساختهای مورد نیاز
اکبر ترکان _ ریاست اسبق سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور اخیرا اعلام کرد در حالیکه میزان تولید گاز در ایران ششصد میلیون متر مکعب است، سالانه دویست و چهل میلیارد متر مکعب گاز در کشور مصرف میکنیم که ادامه این روند شرایط خطرناکی را هم برای محیط زیست و تولید گازهای گلخانه ای و گرم شدن زمین و هم برای اقتصاد کشور رقم میزند.
هم چنین محمد شکرچی زاده نیز پیش تر اعلام کرده بود میزان اتلاف انرژی در ساختمان های ایران رقمی معادل پنج میلیارد دلار در سال است.
اگر این رقم را به نرخ روز دلار محاسبه کنیم به عدد سی و پنج هزار میلیارد تومان میرسیم با این حجم نقدینگی میتوان سالانه حدود چهار هزار کیلومتر آزادراه یا ۲.۵ هزار کیلومتر راه آهن ساخت!
مانی فر: مبحث نوزدهم در حال بازبینی است
حامد مانی فر، مدیرکل مقررات ملی ساختمان در مورد چرایی عدم رعایت مبحث نوزدهم این مقررات از طرف سازندگان و عدم نظارت بر اجرای آن از سوی شهرداریها و سازمانهای نظام مهندسی ساختمان بیان داشت: مباحث مقررات ملی همگی هم ارز هستند و ضمانت اجرایی یکسانی دارند و دستگاههای نظارتی مانند شهرداریها و سازمان نظام مهندسی مکلف به اجرای این مباحث طبق قانون هستند حتی در پروژه های عمرانی دولتی نیز مانند ساخت و سازهای خصوصی، اجرای این مباحث الزامی است و اگر رعایت نگردند، تخلف قانونی محسوب می گردد.
مانی فر در مورد علت عدم اجرای مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان نسبت به دیگر مباحث این مقررات، گفت: شهرداریها برای صدور پایانکار باید به رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان و رعایت الگوی صحیح مصرف انرژی، رعایت این مواد را نیز مورد بررسی قرار دهند. ولی واقعیت اینست که در استانهای مختلف مباحث گوناگون مقررات ملی ساختمان با ارزشهای مختلف اجرا می گردد و برخی از مباحث مغفول میماند در مقابل برخی از مباحث بیست و دو گانه بیش تر توجه میشوند. با این حال مبحث نوزدهم از نظر رعایت انرژی نسبت به سایر مباحث از میزان استفاده بیش تری سهم میبرد.
اهمیت فرهنگ سازی بهره برداران به اندازه رعایت مبحث نوزدهم در ساخت و ساز
مدیرکل مقررات ملی ساختمان، بخشی از رعایت موضوع مقابله با اتلاف انرژی در ساختمانها را منوط به رفتار شخصی مصرف کنندگان دانست و ادامه داد: علاوه بر ضرورت رعایت موارد مقابله با پِرت انرژی در ساخت و ساز که در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان آمده، خودِ بهره برداران واحدهای مسکونی هم باید مسائل مرتبط را رعایت کنند که از جمله میتوان به مسأله استفاده همزمان از بخاری در دمای بالا و باز بودن پنجره ها اشاره کرد.
مانی فر تصریح کرد: ساکنان مناطق گرمسیری بطور معمول و طبیعی امکان سازگاری بیولوژیکی با گرما را دارند ولی به علت آن که ضرورت رعایت الگوی صحیح مصرف انرژی را تبلیغ نکرده ایم، همان افراد درجه کولر خود را بر روی زیر بیست درجه سانتیگراد تنظیم میکنند در حالیکه در گذشته ساکنان شهرها و مناطق گرمسیری تا دماهای بمراتب بیش تر از آن را تحمل میکردند. بالعکس این هم صادق است مثلا ساکنان مناطق سردسیری در حالی که طبیعتا امکان سازگاری با هوای سرد را از نظر بیولوژیکی دارند، ولی دمای بخاری خود در ماههای سرد سال را منطبق با دمایی که ساکنان مناطق گرمسیری میطلبند، تنظیم میکنند.
مرکز تحقیقات مسکن در حال بازنگری مبحث نوزدهم است
وی در وزارت راه و شهرسازی با عنوان این که اصلاح مقررات ملی ساختمان و تهیه ویرایشهای جدید آن در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گرداوری می گردد، افزود: در حال حاضر مبحث نوزدهم در این مرکز در حال بازنگری است و معتقد هستم موارد این چنینی بخصوص اصلاح رفتار بهره برداران از انرژیهای مصرفی در ساختمانها نیز لازم است مورد توجه ویراستاران و گرداوری کنندگان آن قرار گیرد.
دمای آسایش اعلامی صحیح نیست
این مقام مسئول، دمای آسایش را موضوعی نسبی دانست و گفت: در گذشته اعلام میشد دمای آسایش بین بیست و چهار تا بیست و شش درجه است ولی هیچگاه اعلام نمیشد که دمای آسایش برای افراد و مناطق مختلف، فرق دارد مثلا گرمای جنوب به اندازه ای که برای افراد غیر بومی آزار دهنده است، برای خود بومیان این مناطق آزاردهنده نیست. بنابراین نمیتوان برای کل کشور یک نسخه واحد تحت عنوان دمای آسایش در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان پیچید.
هندسه ساختمان اثرگذارتر از پوسته و جداره در جلوگیری از هدر رفت انرژی
وی، یکی دیگر از نکاتی که در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان باید وارد شود و در حال حاضر وجود ندارد را رعایت شکل مهندسی ساختمان در کاهش اتلاف انرژی عنوان و بیان کرد: الآن آن چه در مبحث نوزدهم آمده، ضرورت رعایت عایق کاری پوسته و جداره ساختمان است بمعنای دیگر، ساختمانها به هر شکلی ساخته شوند، مهم نیست ولی همین که دیوارها و پشت بام و کف سازه عایق کاری گردد، کافی است در حالیکه در گذشته در ساخت و سازهای ایرانی بیش ترین تأکید به هندسه ساختمان بود مثلا برای ساخت سایه بان افقی یا عمودی یا جبهه شرقی و عمودی ساختمان یا ضخامت دیوار و نصب پنجره در ضخامت داخلی دیوارها یا هم چنین مکعب مربع یا مکعب مستطیل بودن مسکن برنامه ریزی میشد ولی در سازه های جدید به چنین مواردی پرداخته نمیشود.
بازگشت به دوره ساخت منازل دارای زیر زمین
وی استفاده از بادگیر و زیرزمین و امثال آن را یادآور شد و در پاسخ به سوالی  مبنی بر اثرگذار بودن یا نبودن دستورالعمل اخیر وزیر راه و شهرسازی مبنی بر احیای سرداب و زیرزمین در شهرسازی مناطق گرمسیری افزود: قطعا ساخت زیرزمین و سرداب در خانه های شهرهای گرمسیری در کاهش مصرف انرژی اثرگذار است زمانیکه خانه های ایرانی سرداب داشتند، به آبهای زیرزمینی اهمیت میدادند. چون قناتها در سرداب تک تک خانه ها جاری بودند و سبب خنک شدن منازل ساکنان این گونه شهرها میشدند بهمین علت ایرانیان به حفظ سفره های آب زیرزمینی اهمیت میدادند ولی از زمانیکه سراغ آپارتمان سازی و ساخت و ساز بر روی زمین رفتیم، دیگر توجهی به سرداب و اهمیت آب زیرزمینی نداشتیم.
مانی فر گفت: بنابراین هندسه ساختمان اهمیت زیادی دارد اما مبحث نوزدهم از این جهت فقیر است.
ممیزی انرژی ساختمان بعد از احداث، کار بی فایده ای است
مانی فر، در مورد اهمیت «ممیزی انرژی» در مرحله طراحی سازه گفت: در حال حاضر ممیزی انرژی ساختمان بعد از احداث آن انجام میشود این در حالیست که این موضوع باید به مرحله طراحی و پیش از ساخت منتقل گردد چون تکلیف مصالح ساختمانی در مرحله آزمایشگاهی و هنگام تولید از نظر ضریب مصرف انرژی یا میزان تبادل انرژی آن ها روشن است از طرف دیگر نرم افزارهای محاسباتی برای برآورد میزان اتلاف انرژی در طراحیهای ساختمان نیز بخوبی در کشور تولید می گردد بنابراین درزمان طراحی امکان برآورد رفتار ساختمان نسبت به ذخیره یا اتلاف انرژی وجود دارد و ممیزی انرژی بعد از رعایت موارد این چنینی باید انجام شود نه این که ممیزی انرژی سیوینگ ساختمان در مرحله پساتولید باشد. اما این مورد نیز در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان مغفول مانده است.
دستگاههای دولتی هوشمند سازی تأسیسات انرژی‌ بَر را در دستور کار قرار دهند
مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان وزارت راه و شهرسازی، با عنوان این که وزارت راه و شهرسازی مرجع بررسی میزان اتلاف انرژی در ساختمان ها نیست و آمار این موضوع را دستگاههایی چون بهینه سازی مصرف سوخت و وزارت نیرو باید اعلام کنند، تصریح کرد: با همه این احوال و لزوم رعایت مباحث مقررات ملی ساختمان، آن چه از اهمیت بالایی برخوردار است، صدور بخش نامه هایی به دستگاههای دولتی برای رعایت الگوی صحیح مصرف انرژی در ساختمانهای دولتی است بعنوان مثال بخش مهمی از هدررفت انرژی در ساختمان های ما به دلیل روشن بودن سامانه سرمایشی در تابستان یا سیستم گرمایشی در زمستان در ساعات غیر اداری است که اجرای این موضوعات باید پی گیری گردد. البته سیستم کنترل اتوماتیک روشن یا خاموش کردن سامانه های سرمایشی یا گرمایشی دستگاههای اداری تولید شده ولی هنوز به مرحله نصب در ادارت نرسیده است. ضمن این که ما در هنگام گرداوری قانون رعایت الگوی مصرف انرژی، دستگاههای دولتی را موظف به اجرای چنین مواردی کرده ایم. این دستگاه ها دو سال برای تعبیه سامانه های هوشمند سازی ساختمان فرصت داشتند. برای رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در سازه های دولتی هم سه ماه فرصت داده شده بود که در حال حاضر سه ماه هم از زمان تعیین شده گذشته است.
کدام مباحث مقررات ملی ساختمان به «انرژی سیوینگ» میپردازند؟
وی در پاسخ به این سوال که آیا این موضوع که مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان بطور اختصاصی درباره انواع انرژیهای مصرفی در ساختمانها صحبت نکرده، نقطه ضعف برای مقررات ملی ساختمان نیست؟ اظهار داشت: اگرچه مبحث نوزدهم بطور عمومی در مورد انرژی صحبت کرده است ولی در سایر مباحث هر گونه از انواع انرژی مانند برق یا گاز یا آب مصرفی ساختمانها بطور مفصل بررسی شده اند مثلا مبحث هفدهم در مورد مصرف گاز یا مبحث سیزدهم راجع به انرژی برق و مبحث شانزدهم در مورد مصرف آب و تأسیسات مکانیک سیالات در ساخت و ساز بطور اختصاصی چارچوب سازی میکنند. چند مبحث دیگر هم به لوله کشی آب و گاز اختصاص دارد. بنابراین موضوع انرژی وابسته به یک مبحث نوزدهم نیست بلکه تک تک رفتار افراد چه در زمان ساخت و ساز و چه در زمان بهره برداری مبحث انرژی سیوینگ را کمک میکنند.
طاهری: شهرداریها رعایت مبحث نوزدهم در ساخت و ساز را الزامی کنند
احمدرضا طاهری _ ریاست کمیسیون انرژی شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در مورد علت عدم رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازهای شهری ادامه داد: تلفات انرژی ما عمدتا در کف، سقف، پنجره ها و پیلوت ساختمان هاست در مبحث نوزدهم هم دقیقا به رعایت جلوگیری از اتلاف انرژی در همین بخشهای ساختمان تأکید شده است. بنابراین اگر شهرداریها در هنگام صدور پایان کار، رعایت مبحث نوزدهم را برای ساختمانها اجباری کنند و از طرف دیگر سازمانهای نظام مهندسی استانها هم بر طراحیهای مهندسان معمار برای جدار خارجی ساختمان و استفاده از پنجره دوجداره نظارت بیش تری داشته باشند، بخش زیادی از تلفات انرژی کاهش می یابد که ممکن است حتی به کاهش چهل درصدی تلفات انرژی در ساختمان منجر گردد.
چرا سازنده ها از اجرای مبحث نوزدهم گریزانند؟
طاهری با عنوان این که باید وزارت کشور اجرای مبحث نوزدهم را به شهرداریها الزامی کند ـ مانند الزامی شدن رعایت آیین نامه دو هزار و هشتصد در بخش تاب آوری سازه در مقابل زلزله ـ  در مورد عدم الزامی شدن رعایت این مبحث از طرف شهرداریها گفت: شهرداریها میگویند اگر رعایت مبحث نوزدهم الزامی گردد، از آن جایی که قیمت تمام شده ساخت و ساز افزایش می یابد، دیگر سرمایه گذار به حوزه ساخت مسکن توجهی نداشته و درنتیجه درآمدهای شهرداری از محل صدور پروانه ساختمانی کاهش می یابد. سازنده هم میگوید برای من رعایت مبحث نوزدهم چه از نظر هزینه تمام شده ساخت و ساز و چه از نظر کاهش متراژ واحدهای مسکونی در پی احداث عایق حرارتی برای دیوارها به صرفه نیست. هرچند که این دلایل واقعا قانع کننده نیست.

مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان؛شایدوقتی دیگر

اثرگذاری مبحث نوزدهم در هزینه تمام شده ساختمان؛ حداکثر سیزده درصد
طاهری با عنوان این که آن گونه برداشتها از اقتصادی بودن یا نبودن ساخت و ساز از آن جا نشأت میگیرد که ارزش گذاری ما برای ساختمانها کیفی نیست و بیش تر به کمیت و متراژ توجه میشود، افزود: اگر کل مبحث نوزدهم رعایت گردد و اجرای آیین نامه های جانبی آن در دستور کار سازنده قرار گیرد که شامل عایق کاری دیواره، دوجداره سازی پنجره ها و نصب سیستم هوشمند و کنترلی روشن و خاموش کردن سیستمهای سرمایشی و گرمایشی می گردد، حداکثر سیزده درصد به قیمت تمام شده ساخت و ساز افزوده میشود. این درصد (سیزده درصد) برای ساختمانهایی است که ارزان تر هستند و کم تر از یک میلیون تومان در هر متر مربع هزینه تمام شده آن ها میشود؛ ولی در ساختمانهایی که هزینه تمام شده بالای یک و نیم میلیون تومان است، رعایت مبحث نوزدهم کم تر از ده درصد به قیمت ساخت و ساز می افزاید. بطور کلی طبق برآوردهای انجام شده، هزینه رعایت مبحث نوزدهم در ساخت و ساز برای ساختمانهای گروه الف (لوکس) تا گروه دال (بنایی ساز) بین هشت تا سیزده درصد از هزینه کل ساخت و ساز را شامل می گردد.
رعایت مبحث نوزدهم در برخی کلانشهرها از تهران بیش تر است
عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان در مورد آمار رعایت مبحث نوزدهم در ساختمانها که از طرف مرکز ملی آمار ارائه شده است، گفت: بطور متوسط در برخی شهرها هم چون کاشان، اصفهان، همدان و مشهد مبحث نوزدهم در بیش از شصت درصد ساخت و سازها رعایت می گردد که نشان میدهد قدم رو به جلویی در زمینه اجرای این مبحث برداشته شده است ولی در تهران به علت آن که شهرداریها سازندگان را به رعایت این موارد ملزم نمیکنند اجرای این مبحث در حداقل آن بوده است.
دو نقطه ضعف اصلی مبحث نوزدهم
وی با اشاره به ضعف در گرداوری مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان افزود: دو نقطه ضعف اصلی این مبحث شامل پرداخت صرف به پوسته ساختمان و هم چنین در نظر نگرفتن معیاری برای تعیین خروجی رعایت یا عدم رعایت الزامات این مبحث میشود. به این معنا که سازنده یا خریدار ساختمان نمیتواند متوجه گردد که این ساختمان در نهایت به ازای هر متر مربع، سالانه چند کیلووات مصرف انرژی دارد. این بزرگ ترین معضل در اتلاف انرژی در ساختمان هاست.
عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور با اشاره به آمار مرکز ملی آمار در مورد رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازهای سال نود و پنج تصریح کرد: ۵.۷ درصد ساخت و ساز استفاده از درزگیر در محل اتصال پنجره ها رعایت شده است؛ هم چنین در بیست و پنج درصد ساختمانهای ساخته شده در سال نود و پنج، پنجره دوجداره نصب شده است؛ در شش درصد ساخت و سازها، عایق کاری لوله های انتقال آب گرم رعایت شده است؛ حدود هشت درصد ساختمانهای کشور عایق کاری دیوارهای خارجی رعایت شده است. این ها نشان میدهد ما در رعایت این مبحث (مبحث نوزدهم) ضعف جدی داریم.
طاهری خاطر نشان ساخت: اگرچه صدور دفترچه شناسنامه فنی ـ ملکی ساختمان در کل کشور رعایت گردد، بحث جلوگیری از اتلاف انرژی بعنوان یکی از دغدغه های بهره برداران املاک عنوان خواهد شد.
منبع : خبرگزاری مهر

مشاهده منابع آزمون نظام مهندسی

دانلود رایگان جزوه آزمون نظام مهندسی عمران