آشپزخانه در نظام مهندسی معماری

آشپزخانه فضایی است دارای نور و تهویه لازم که به امکانات و لوازمی تجهیز شده تا به منظور نگهداری مواد غذایی، پخت و پز و تهیه ی غذا مورد استفاده قرار می گیرد. از نظر نحوه قرار گیری و معماری بر سه نوع: آشپزخانه مستقل، آشپزخانه باز، آشپزخانه دیواری و از نظر نوع استفاده بر سه دسته ی: آشپزخانه ی خانگی، آشپزخانه تجاری یا عمومی، آشپزخانه صنعتی می باشد که الزامات سطح زیر بنا، ابعاد و ارتفاع داخلی در فضاهای آشپزخانه و نحوه دسترسی به فضاهای دیگر و همچنین نحوه ی نورگیری و تهویه در آشپزخانه های مستقل، باز و دیواری و مصالح به کار رفته در کف آشپزخانه و دیوارهای اطراف اجاق و ظرفشویی مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین سطح بازشو تهویه در آشپزخانه های فضای اقامت که باید یک شانزدهم سطح کف آشپزخانه باشد.

آشپزخانه فضایی دارای نور و تهویه لازم که به امکانات و لوازمی تجهیز شده تا به منظور نگهداری مواد غذایی، پخت و پز و تهیه ی غذا مورد استفاده قرار میگیرد. در مواردی وسایل لازم برای غذا خوردن در این فضا قرار میگیرد.

آشپزخانه در نظام مهندسی معماری

آشپزخانه ها از نظر نحوه قرار گیری و معماری بر سه نوع هستند:

آ-آشپزخانه مستقل، که توسط در و سایر عناصر جدا کننده از دیگر فضاها جدا شده است.

ب- آشپزخانه باز، که فضای آشپزخانه بدون وجود در یا دیگر عناصر معماری با سایر فضاها مرتبط است.

پ-آشپزخانه دیواری: که در آن تجهیزات آشپزخانه در جوار یا داخل دیوار جاسازی شده که حد فاصل ردیف قفسه با فضای مجاور هیچ عنصر ساختمانی یا قفسه ای قرار نگرفته باشد و فقط میتواند توسط درهای قفسه ها پوشانده شده و از فضای اصلی مجزا گردد.

آشپزخانه ها از نظر نوع استفاده بر سه دسته هستند:

آ-آشپزخانه ی خانگی، که برای استفاده یک خانواده یا گروهی مشخص از افراد در نظر گرفته میشود،

نظام مهندسی معماری

آزمون نظام مهندسی معماری

ب- آشپزخانه ی تجاری یا عمومی، که برای یک فعالیت تجاری مانند رستوران ها و هتل ها یا مراکز عرضه کننده غذا مورد استفاده قرار میگیرد.

پ-آشپزخانه  ی صنعتی، که برای تولید صنعتی و بسته بندی انبوه غذا ایجاد می شود که مقررات جداگانه و خاص خود را دارد.(ردیف ۴-۲-۴-۵)

حداقل اندازه های سطح کف و ابعاد این فضاها شامل قفسه هاست و باید خارج از کمدهای توکار، تاقچه ها و آستانه ی درها و پنجره ها اندازه گیری و کنترل شود مگر آنکه در مواردی به گونه ای دیگر بیان شود. دسترسی به فضای اشتغال یا اقامت نباید از فضای آشپزخانه باشد ولی دسترسی به آشپزخانه در واحدهای تصرف که حداکثر دارای دو فضای مستقل اقامت یا اشتغال هستند میتواند از یکی از آن فضاها تامین شود مشروط برآنکه مانع فعالیت و کار در آن فضا نبوده، دسترسی به فضای مورد نظر برای همه فراهم و تهویه لازم برای آشپزخانه مطابق مقررات تامین شده باشد.

نوع، حریم ها و شرایط نصب کلید و پریز و سایر تجهیزات الکتریکی در محدوده ی قرارگیری تجهیزاتی که در آنها از آب استفاده میشود، باید به گونه ای باشد که ایمنی استفاده کنندگان را فراهم کند.

اندازه ی آشپزخانه ها و فضاهای پخت مستقل یا باز براساس نوع تصرف و نحوه ی استفاده تعیین میشود. اما در هرصورت حداقل سطح آنها، شامل سطوح زیر قفسه ها،۵٫۵ مترمربع و حداقل ابعاد آشپزخانه مابین دیوارهای اصلی ۱٫۸۰متر است. درهر آشپزخانه سطحی برابر حداقل ۲٫۷۵ مترمربع، خارج از قفسه بندی و بصورت آزاد برای فضای کار حفظ شود.

آشپزخانه های مستقل باید دارای نور طبیعی باشند. در آشپزخانه های باز و دیواری، استفاده از تهویه و نورمصنوعی، درصورت عدم امکان تعبیه ی نور و تهویه ی طبیعی و درصورت مجاز بودن استفاده از آنها در تصرف مورد نظر و همچنین تخلیه هوای مکانیکی الزامی است.

سیستم های تخلیه ی هوای همه ی آشپزخانه هایی که ملزم به تعبیه ی هواکش روی اجاق(هود) هستند، باید توسط کانال یا هواکش مستقل به خارج از بنا ارتباط یابند.

کف آشپزخانه ی مستقل و باز و فضای کار مقابل آشپزخانه ی دیواری باید از کاشی و مصالح مشابه با قابلیت نظافت پوشیده شود. دیوارهای اطراف ظرفشویی و اجاق در آشپزخانه های مستقل و باز و دیواری باید تا ارتفاع حداقل ۱٫۵۰ متر از کاشی یا مصالح مشابه پوشیده شود.

آشپزخانه در نظام مهندسی معماری

کاربرد آشپزخانه های دیواری در واحد های مسکونی دارای مساحت ۷۵ مترمربع و بیشتر،به صورتی که مستقیما به فضای نشیمن عمومی یا سالن باز باشند، مجاز نیست.طراحی وقرارگیری آشپزخانه های بازیا دیواری در واحدهای مسکونی دارای مساحت ۷۵ مترمربع وبیشتر نباید به نحوی باشد که دید مستقیم از فضای نشیمن عمومی یا سالن به قسمت های اصلی پخت وپز وکار آشپزخانه وجود داشته باشد.فضای آشپزخانه مستقل یا باز واحد مسکونی که تنها برای پخت وپز استفاده میشود، باید حداقل ۵٫۵۰ مترمربع،و حداقل ۱٫۸۰متر عرض داشته باشد، اگر هم برای پخت وپز وصرف غذا استفاده شود حداقل زیربنا ۷٫۵۰ مترمربع و حداقل عرض ۲٫۱۵ مترعرض داشته باشد، حداقل سطح زیربنای آزاد آن، خارج از سطح پیش بینی شده برای قفسه بندی، باید ۲٫۷۵ مترمربع باشد.درسرتاسر آشپزخانه دیواری واحدهای مسکونی باید فضای کار آزاد وعاری از اشیا و لوازم ثابت به عرض حداقل ۱٫۱۰ متر از لبه ی قفسه ها در نظر گرفته شود. حداقل طول ۳٫۰۰متراست. حداقل سطح بازشو تهویه باید یک شانزدهم سطح کف آشپزخانه باشد.در مواردی که فضای آشپزخانه و اقامت از دو تصرف مسکونی مستقل ویا آشپزخانه ی آنها از یک حیاط داخلی نور و هوا میگیرند، فاصله ی دیوارهای پنجرهای مقابل آنها ازهم نباید کمتراز ۴مترباشد.(ردیف ۴-۷-۱-۱)