آموزش کیفی آموزش کیفی، دست خوش افزایش بی برنامه جمعیت مهندسین
در ماده دو قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ازجمله اهداف مهم قانون نظام مهندسی بمواردی همچون تأمین موجبات رشد و اعتلای مهندسی در كشور، افزایش ایمنی، بهداشت، آسایش، صرفه اقتصادی و بهره وری ساختمانها و فضاهای شهری، رشد آگاهی عمومی نسبت به اجرای مقررات ملی ساختمان، ارتقا سطح كیفیت خدمات مهندسی اشاره گردیده است.
به گزارش اخبار نظام مهندسی (https://www.akhbarmohandesi.ir)،در ماده دو قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ازجمله اهداف مهم قانون نظام مهندسی بمواردی همچون تأمین موجبات رشد و اعتلای مهندسی در كشور، افزایش ایمنی، بهداشت، آسایش، صرفه اقتصادی و بهره وری ساختمانها و فضاهای شهری، رشد آگاهی عمومی نسبت به اجرای مقررات ملی ساختمان، ارتقا سطح كیفیت خدمات مهندسی اشاره گردیده است.آموزش کیفی، دست خوش افزایش بی برنامه جمعیت مهندسین
آموزش کیفی، دست خوش افزایش بی برنامه جمعیت مهندسین
آموزش کیفی، دست خوش افزایش بی برنامه جمعیت مهندسین
هم چنین ارتقای دانش فنی صاحبان حرف، بهره وری منابع انرژی و سرمایه های ملی، ترویج اصول معماری و شهرسازی ازجمله دیگر اصول مهمی است که در این ماده از قانون بر آن ها تاکید شده است. بی شک تحقق این اهداف در صنعت ساختمان دقیقا با مسئله آموزش مهندسین مرتبط است و تنها با آموزش اصولی و مناسب میتوان به این اهداف دست یافت.
حال پرسش اینست که در سازمان نظام مهندسی بعنوان یک نهاد تخصصی و مرجع در بحث آموزش مهندسین، که بیش از چهارصد هزار نفر مهندس را در کل کشور تحت پوشش خود قرار داده است، مسئله مهم آموزش از چه سطح و جایگاهی برخوردار بوده و این آموزشها چه در هنگام ورود بحرفه و چه در مراحل ارتقای پایه، چقدر متناسب با نیازهای روز جامعه مهندسی و کاربردی است؟
غفلت از آموزش کیفی با افزایش عضوها
عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در مورد وضعیت آموزش در سازمان نظام مهندسی، بیان کرد: در سالهای اخیر با افزایش بی‌رویه فارغ‌التحصیلین رشته های مهندسی و ورود آن ها بسازمان نظام مهندسی ساختمان، کیفی بودن آموزشها کم تر مورد توجه قرار گرفته است.
طاهره نصر بیان کرد: این در حالیست که آموزش یکی از موضوعاتی است که با شناخت ارتباط مستقیم دارد. یعنی برای آگاهی از هر موضوعی باید آموزش ضروری در مورد آن گذرانده گردد.
به گفته نصر، در ماده صد و چهارده قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، از وظایف شورای مرکزی هم كاری با مراكز تحقیقاتی و علمی و آموزشی و ارائه مشورتهای لازم در زمینه تهیه مواد درسی و محتوای آموزش علوم و فنون مهندسی در سطح های مختلف به وزارت خانه های آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی، عنوان شده است. هم چنین در ماده بیست و نه از اهداف هیئت مدیره، ارتقای دانش فنی و كیفیت كار شاغلان در بخشهای ساختمان از طریق ایجاد پایگاههای علمی، فنی، آموزشی و انتشارات قید شده است.
نگاه ابزاری به آموزش
ریاست گروه تخصصی معماری شورای مرکزی نظام مهندسی در عین حال در پاسخ به این که آموزشهای نظام مهندسی چقدر کاربردی است، گفت: در رابطه با این سوال ابتدا باید اندیشید که انبوه فارغ‌التحصیلین رشته‌های مهندسی ساختمان چه دیدگاهی از ساخت و ساز در جامعه دارند. آیا ساخت و ساز فقط خلق اثری هنرمندانه و به بیان دیگر خلق تابلویی هنری در شهر است و یا تکنولوژی و کیفیت هم در این ساخت و ساز اهمیت دارد.
نصر با طرح سوالات فوق ادامه داد: به بیان دیگر، محصول دورههای مهندسی دانشگاهها دارای چه اندیشه و دیدگاهی هستند. آیا صرفا تربیت مهندس در جامعه امروز کفایت میکند و یا پس از فارغ‌التحصیلی، مهندس جوان میتواند صرفا با شرکت در کلاسهای مختلف سازمان نظام مهندسی و گذراندن دورههای آموزشی ساخت و ساز، چگونگی کیفیت و اجرای باکیفیت و تکنولوژیهای جدید را در ساختمان سازی فراگیرد.
وی عنوان کرد: باید مشخص گردد که آیا هدف مهندس فقط گذراندن ساعات آموزشی لازم برای کسب پروانه اشتغال با مرتبه بالاتر و ارتقا سهمیه ساخت و ساز است و یا لازم است مهارتهای موردنیاز ازقبیل درک مسائل سازه‌ای، پایداری انرژی و تنظیم شرایط محیطی، جزئیات اجرای ساختمان و… را هم بطور ملموس فراگیرد.
نائب رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست شورای مرکزی ادامه داد: بنظر میرسد توجه بمورد اخیر خیلی مهم است. هرچند که امروز متاسفانه در غالب دانشکدهها فارغ‌التحصیلین مهندس نیستند و فقط عنوان مهندسی آن ها را هم راهی میکند که این مسئله ناشی از سوق جامعه ما بسمت مدرک گرایی است.
او با اشاره به جایگاه واضح آموزش در سازمان نظام مهندسی ساختمان عنوان کرد: آموزشها باید بسمت کاربردی بودن باشد،ولی متأسفانه در خیلی از موارد، آموزشها صرفا برای گذران ساعت لازم برای تمدید پروانه اشتغال است.
راه کار مقابله با ارتقای پایه صوری
در همین حال دبیر کمیسیون آموزش سازمان نظام مهندسی استان تهران نیز با انتقاد از وجود این چالش در حوزه آموزش اظهار داشت: متاسفانه این مشکل قبلا در برخی موسسات وجود داشت و اکنون هم اگرچه احتمال بروز چنین مسائلی وجود دارد، ولی تا جای امکان کنترل میکنیم که این ضعف بطور کلی حذف گردد و مهندسین در دورههای صوری آموزشی شرکت نکنند.
شمس نوبخت گفت: یعنی طی یکی ۲ سال اخیر کارشناسین حوزه آموزش نظام مهندسی، بصورت رندومی و غیرمحسوس در کلاسها حاضر میشوند تا شرایط کلاسها و حضور و غیاب افراد را بررسی کنند.
نوبخت در ادامه با اشاره به ارائه ۲ نوع آموزش اجباری و اختیاری در سازمان نظام مهندسی ادامه داد: آموزش اجباری مربوط به ارتقای پایه است که این نوع آموزش را معمولا گروههای تخصصی به ما اعلام میکنند و ما پس از بررسی آن ها در کمیته، به وزارت راه و شهرسازی ارائه میکنیم. وزارت خانه هم بعد از بررسی آن در گروه مربوطه، دورههایی را که باید مهندسین برای ارتقای پایه دو و سه بگذرانند، تصویب میکند.
وی عنوان کرد: آموزش اختیاری هم برای ارتقا دانش مهندسین ارائه و توسط گروههای تخصصی بکمیسیون آموزش و پژوهش ارائه میشود و ما این دروس و اساتید آن ها را در پایگاه معرفی میکنیم. زیرا نیاز است که دانش مهندسین مانند پزشکان و سایر مشاغل، به روز باشد و برای این منظور شرکت در یک سری دورهها نیاز است. این آموزشها معمولا با هزینه کم ارائه میشود، یعنی نظام مهندسی بخش عمده این هزینه را پرداخت میکند و مهندسین هزینه ناچیزی میپردازند. در هر حال همت میکنیم آموزشهایی را ارائه دهیم که مهندسین نیاز داشته باشند.
کم کاری مهندسین در حوزه آموزش عملی
نوبخت هم چنین با اشاره به برنامه های سازمان نظام مهندسی برای بالا بردن سطح آموزش مهندسین تصریح کرد: در این زمینه علاوه بر برگزاری دورههای آموزشی، بازدید از کارگاهها در حال انجام است. هم چنین از مهندسین خواسته ایم که در همایشها و کارگاههای آموزشی شرکت کنند تا بتوانند علم خود را به روز کنند.
وی در پاسخ به این که این آموزشها چقدر کاربردی و علمیاتی است اظهار داشت: هم کاری مهندسین جزو الزامات بخش آموزش است و مهندسین باید در این زمینه با ما هم کاری و اعلام کنند که به چه آموزشهایی نیاز دارند تا ما خواسته های مهندسین را در مورد آموزشهای لازم اعلام کنیم. ولی متاسفانه در برخی از مواقع مهندسین کم کاری میکنند و هم کاری لازم را ندارند.
نقطه شروع رسالت نظام مهندسی
در همین راستا معاونت پذیرش و آموزش سازمان نظام مهندسی استان خراسان رضوی درمورد سطح آموزش مهندسین در سازمان نظام مهندسی خاطر نشان کرد: تا زمان آزمون ورود بحرفه که آموزشها توسط اداره راه و شهرسازی انجام میشود، قانونا ما در آموزش مهندسین دخالت مستقیمی نداریم.
حمید کاظمی ادامه داد: با سپری شدن ۳ سال از گرفتن مدرک تحصیلی، مهندسین درصورت قبولی در آزمون میتوانند پروانه اشتغال بکار را در پایه سه کسب کنند و باید سنوات قانونی طی گردد تا بتوانند به پایه یک و دو ارتقا پیدا کنند.
کاظمی با اشاره به آموزشهای مربوط بمرحله ارتقای پایه عنوان کرد: دستورالعمل و سرفصلهای این آموزشها در رشته های مختلف در وزارت راه و شهرسازی تهیه و به استانها ابلاغ میشود و چون متولی و یا کارگزار اجرای این برنامه های آموزشی معمولا سازمانهای نظام مهندسی در سراسر کشور هستند، برنامه ریزی لازم برای این دورههای آموزشی انجام میشود.
وی گفت: ساعات درسی این دورهها شانزده، بیست و چهار و هفتاد و شش ساعت است و مهندسین بسته بصلاحیت در محاسبه، نظارت و اجرا در کلاسها شرکت میکنند. هم چنین طبق سرفصلهای تعیین شده میتوانند از بازدید ها استفاده کنند.
شیوههای آموزشی نظام مهندسی
عضو هیئت علمی دانشگاه با اشاره به این که پروانه اشتغال مهندسین بعضا بمدت ۱ سال و گاهی بمدت ۳ سال اعتبار دارد، اظهار کرد: بسته بنظر کمیته آموزش، برای تمدید پروانه هر استانی میتواند برنامه ریزی و دورههایی را تعریف کند. مثلا در استان خراسان رضوی شرکت در حداقل ۲ دوره آموزشی را اجباری کرده‌ایم و مهندسین باید در کارگاهها و سمینارهای آموزشی و یا گردهمایی های مرتبط با مهندسین شرکت کنند که این گردهمایی ها و سمینارها در کمیته آموزش استان بررسی گردیده و مجوز لازم را دریافت کرده است. بعبارتی مدرسین و موضوعات باید متناسب با علم روز مهندسی و هم چنین کاربردی باشند تا مهندسین بتوانند استفاده های عملی را در ارتباط با حرفه خود ببرند.
کاظمی با اشاره به این که سازمانهای نظام مهندسی این ۲ شیوه آموزشی را اجرا میکنند و ما هم بطور جدی آنرا در استان خراسان رضوی دنبال میکنیم افزود: ما در استان بعنوان دومین نظام مهندسی کشور از نظر تعداد با سی و سه هزار مهندس عضو، تقریبا حدود صد و هشتاد دوره مربوط به ارتقای پایه را برگزار میکنیم. حدود صدوسی گردهمایی و سمینار با هم کاری موسسات آموزشعالی و یا موسسات آموزشی دیگر اجرا م‌کنیم تا مهندسین علاقه مند از آن ها استفاده کنند. معمولا هرساله حدود بیست هزار نفر در گردهمایی ها و حدود شش هزار نفر هم در دورههای ارتقای پایه شرکت میکنند.
جنبه تئوری سرفصلهای مصوب وزارت راه
کاظمی در پاسخ به این انتقاد که این آموزشها بیش تر از جنبه عملی و کاربردی، جنبه تئوری دارد بیان داشت: در ۲ بخش آموزشی مذکور و در بحث ارتقای پایه، چون سرفصلها از طرف وزارت راه و شهرسازی مصوب گردیده، بعضا نگاه تئوری در آن ها وجود دارد. مهندسین به اجبار در این دورهها شرکت میکنند و سرفصلها هم دارای نقاط ضعفی است.
وی ادامه داد: همان طور که دانشگاهها دچار اشکالاتی هستند و بهمین علت فارغ‌الحصیلین از توان لازم برای انجام کار حرفه ای برخوردار نیستند. در حالیکه حرفه مندی برای ما ملاک است و این ضعف بماهیت آموزش برمیگردد که نگاه عملی در این بخش وجود ندارد.
او هم چنین با انتقاد از این که این آموزشهای تئوری نتیجه لازم را برای مهندسین بهمراه ندارد، تصریح کرد: در جهت ارتقای کیفیت آموزش، ما همت میکنیم تا در دورههای تمدید پروانه مدرسین بر موضوعات عملی و کاربردی هم تاکید کنند و بخشی از دروس را به این مسئله اختصاص دهند. در کنار آن بطور مرتب برنامه بازدید برای مهندسین داریم تا از نزدیک با کارگاههای ساختمانی و جزئیات آن آشنا گردند.
محدود شدن انتخاب مدرسین به استادان دانشگاهی
وی درمورد میزان تناسب آموزشهای ارتقای پایه با نیاز مهندسین اظهار کرد: در این رابطه سرفصلها مصوب و اگرچه نگاه عملی حاکم است، اما اغلب ضوابط موجود برای تدریس دچار اشکال است. برای نمونه در فرآیند انتخاب مدرسین، ضوابط اعلام شده از طرف وزارت راه و شهرسازی دست ما را بگونه ای میبندد که مجبور هستیم از مدرسین دانشگاهی استفاده کنیم.
این کارشناس آموزش گفت: مشکلی که در این میان ایجاد میشود، نگاه علمی و دانشگاهی مدرسین است و از آنجاییکه در کشور ما فاصله بسیاری میان دانشگاه و حرفه است، بنابراین این نوع نگاه آموزشی به دورههای ارتقای پایه تسری پیدا میکند. یعنی نگاه استادان دانشگاهی که در دورههای ارتقای پایه تدریس میکنند، بیش تر از آن که
حرفه‌ای باشد، علمی است. بنابراین یک بخش از چالش کار ما مربوط به انتخاب مدرسین است که محدود به اساتید دارای سوابق دانشگاهی بالا شده است.
وی بیان داشت: در این میان از آن جا که بیش تر اعضای کمیته های آموزشی هم معمولا از دانشگاهها انتخاب میشوند، آن ها هم نگاه دانشگاهی دارند و به استفاده از اساتید دانشگاهی تمایل دارند.
پی گیری حرفه مندی اساتید در شیوه نامه
کاظمی درمورد راه کار حل این مسئله ادامه داد: در شیوه نامه اخیر که البته هنوز توسط وزارت خانه مصوب نشده، این موضوع در حال اصلاح است و تلاش گردیده تا بیش تر به حرفه مندی اساتید توجه گردد. ولی سرفصلها هم چنان جاری است که از نظر حرفه ای چندان راضی کننده نیست.
وی هم چنین با تاکید بر این که بخش دوم در این زمینه مربوط بخود مهندسین است و نباید از این موضوع غفلت کنیم تاکید کرد: در وضعیت فعلی در شرایط نابسامانی از نظر تولید مدرک و مدارک علمی قرار داریم. بنابراین افرادیکه وارد حرفه مهندسی میشوند، بعضا صلاحیت لازم را از ابتدا و یا در ادامه کار خود ندارند.
این مسئول سازمانی با انتقاد از خروجی بالای فارغ‌التحصیلین دانشگاهی گفت: برخی دانشگاهها در کل کشور فارغ‌التحصیلین بسیاری را تولید کرده اند که این افراد تخصص لازم را ندارند و وقتی وارد حرفه میشوند، طبیعتا در حرفه هم شاهد افت کیفیت خواهیم بود.
وی بیان کرد: درواقع همان طور که بواسطه تعداد زیاد دانشجویان، آموزش در دانشگاهها دشوار شده است، در سازمانهای نظام مهندسی هم این مشکل در حرفه مهندسی وجود دارد.
به گفته وی، وضعیت آموزش در رشته های دیگر هم بهمین ترتیب است و تراکم بالای قشر تحصیل کرده موجب بروز چالشهای جدی در بحث کیفیت آموزش گردیده است. بخش زیادی از چالشهای کنونی در بخش آموزش بماهیت دورهها بخش زیادی هم مربوط بخود مهندسین برمیگردد.
اشکال جدی در قوانین ارتقای پایه
حال در چنین شرایطی پرسش اینست که برای ارتقای سطح آموزش سازمان نظام مهندسی باید چه برنامه هایی را اجرایی کند؟
کاظمی در این رابطه اعتقاد دارد: اکنون قوانین دچار اشکالات جدی است. برای نمونه برای ارتقای پایه مهندسین، سنوات حرفه ای آن ها را ملاک قرار میدهیم. یعنی برای ارتقای پایه ۱ مهندس از سه به دو، باید ۴ سال از تاریخ دریافت رتبه ۳ وی بگذرد و همین کافی است. در حالیکه هیچ کنترلی بر روی فعالیت این مهندس در طول این مدت نمیشود که تاچه حدی در حرفه مهندسی اشتغال داشته و یا اصلا در شغل دیگری فعالیت داشته است.
او با ابراز تاسف از این که طبق قوانین موجود این موضوع کنترل نمیشود ادامه داد: حل این مسائل مرهون اصلاح قوانین موجود است تا بتواند کیفیت را وارد حرفه کند.
سابقه های حرفه ای در حاشیه ورود بحرفه
وی هم چنین با ارائه مثال دیگری افزود: از طرفی شرط ورود بحرفه گذشت ۳ سال است، ولی این شرایط استاندارد نیست. یعنی سوابق حرفه ای جدی گرفته نمیشود و فرد صرفا با قبولی در یک آزمون وارد حرفه میشود و پروانه اشتغال دریافت میکند که این یک ضعف است.
کاظمی گفت: همان طور که در دانشگاه، آزمون ورودی تعیین کننده صفر و صد حضور فرد در یک رشته است، در مورد نظام مهندسی هم بهمین ترتیب است. ولی عملا باید بنگاهها و شرکتهایی وجود داشته باشد که کارورزی و کارآموزی عملی و واقعی مهندسان را ملاک ارتقای پایه آن ها قرار دهد.
وی یاد آور شد: اکنون این نحوه ارزیابی واقعی نیست و ما در این رابطه نظرات خود را بطور مرتب به وزارت خانه اعلام میکنیم تا در زمینه ورود بحرفه و هم چنین ارتقای پایه مهندسین تغییر رویه ایجاد کنند. طبیعتا وقتی میزان سنجش افراد منطبق با صلاحیت واقعی آن ها باشد، میتواند برشد کیفیت کمک کند.
منبع : سازه نیوز
کانال تلگرام نظام مهندسی خوزستان
