ارجاع یا انتخاب ؟

موضوعی که در مورد ارائه خدمات مهندسی نظارت توسط اعضای سازمان نظام مهندسی به پروژه های ساخت شهری در حال حاضر در سطح جامعه مرتبط مطرح است این که آیا مهندس ناظر باید توسط مالک انتخاب گردد یا توسط سازمان نظام مهندسی.

به گزارش پایگاه خبری مهندسین نیوز _  مرجع اخبار نظام مهندسی کشور،موضوعی که در مورد ارائه خدمات مهندسی نظارت توسط اعضای سازمان نظام مهندسی به پروژه های ساخت شهری در حال حاضر در سطح جامعه مرتبط مطرح است این که آیا مهندس ناظر باید توسط مالک انتخاب گردد یا توسط سازمان نظام مهندسی.

مهندس ناظر باید توسط مالک انتخاب گردد یا توسط سازمان نظام مهندسی

ارجاع یا  انتخاب ؟

حالت دوم را به نام ارجاع میشناسیم چرا که کار نظارت یک پروژه در بین انبوه مهندسان دارای صلاحیت طبق ضوابطی که در سازمان نظام مهندسی تعیین شده به یکی از اشخاص حقیقی یا حقوقی ارجاع داده میشود. در حال حاضر وزارت راه و شهرسازی معتقد است که مهندس ناظر باید توسط مالک انتخاب گردد اما رویه فعلی انتخاب مهندس ناظر توسط سازمان نظام مهندسی است (هر چند در داخل بدنه نظام مهندسی درصد قابل توجهی با نظر وزارت خانه موافق هستند.) قبل از این که بخواهیم به پاسخ این پرسش بپردازیم، باید چند مسئله مهم تشریح کردد.

اول این که ساختار فعلی و ساختاری که وزارت راه و شهرسازی در موضوع ساخت و ساز مد نظر دارند متفاوت است و اظهار نظر در مورد هر پیشنهادی باید با در نظر گرفتن شرایط همان پیشنهاد انجام گردد. در حال حاضر مالک با تهیه نقشه های معماری فاز ۱، به شهرداری مراجعه و تاییدیه نقشه های فاز یک را دریافت میکند که طبق آن نقشه های اجرایی را با استفاده از طراح دارای صلاحیت تهیه میکند و طبق آن پروانه ساختمانی را دریافت میکند که در همین مرحله یک شخص دارای صلاحیت بعنوان مهندس ناظر برای پروژه تعیین و به مالک معرفی می گردد. سپس بسته به نوع و ابعاد پروژه یکی از دو راه زیر را انجام میدهد، روش اول که در اکثر پروژه های ساخت شهری بویژه در کلان شهرها متداول است، مالک زمین که پروانه ساخت به نام او است با یک شخص دارای سرمایه مشارکت میکند و این شخص تحت عنوان سازنده عملیات اجرایی را انجام میدهد. سازنده ممکن است بسته به نوع پروژه از خدمات مجری صاحب صلاحیت مورد تایید وزارت راه و شهرسازی استفاده کند. در طول دوره اجرا ناظر عملا بکار سازنده نظارت میکند. در حالت دوم مالک راسا اقدام به ساخت میکند که در این حالت نیز ناظر به عملیات اجرایی انجام شده توسط مالک نظارت میکند. نظارت مد نظر در شرایط کنونی در واقع نوعی بازرسی عملیات ساخت در مقاطع زمانی (اجرایی) مشخص و ثبت گزارش وضعیت انطباق عملیات با نقشه ها و مشخصات فنی عمومی و خصوصی است و عملا مهندس ناظر خدمات دیگری به مالک (براساس خدماتی که ناظر در پروژه های عمرانی به کار فرما میدهد) ارائه نمیدهد.

مهندس ناظر باید توسط مالک انتخاب گردد یا توسط سازمان نظام مهندسی

ولی مدلی که مد نظر وزارت راه و شهرسازی است به این ترتیب است که مالک ابتدا پروانه طراحی دریافت میکند و پس از طی مراحل طراحی و تایید نقشه ها با معرفی یک مجری صاحب صلاحیت، پروانه اجرا به نام مجری صادر میشود و مالک همزمان یک نفر را بعنوان ناظر خود تعیین میکند که به عملیات مجری نظارت کند و خدمات نظارت مانند پروژه های عمرانی به مالک ارائه دهد. این ناظر توسط خود مالک انتخاب میشود و حق الزحمه و شرح خدمات آن نیز کاملا توافقی تعیین میشود. در کنار این عوامل عملیات بازرسی (که دقیقا مشابه نظارت فعلی بصورت مستمر اما در مقاطع زمانی (اجرایی) خاص و صرفا بمنظور کنترل انطباق عملیات اجرایی با نقشه ها و مشخصات فنی خصوصی و عمومی است) توسط مهندسان صاحب صلاحیت عضو سازمان نظام مهندسی انجام می گردد. مسئله ای که در این طرح وزارت راه و شهرسازی دیده شده این است که بمنظور تمرکز بخشیدن به مسوولیتهای شهری مدیریت عملیات بازرسی به شهرداری واگذار گردیده است (یعنی شهرداری نحوه تعیین و مدیریت بازرسیها را بعهده میگیرد که البته این بازرسان همان مهندسان صاحب صلاحیت عضو سازمان نظام مهندسی هستند) تا به این ترتیب مسوولیت عملیات ساخت و ساز شهری بعهده یک نهاد واحد یعنی شهرداری باشد و تعدد سازمانهای درگیر سبب ایجاد زمینه برای افت کیفیت و افزایش تخلفات نشود.
علل اصلی ای که برای این تغییرات ذکر شده علاوه بر موارد کلان فوق، در حوزه مربوط به سازمان نظام مهندسی جلوگیری از تخلفات ساختمان و هم چنین جلوگیری از امضاء فروشی توسط مهندسان صاحب صلاحیت ذکر شده است.
آیا به واقع این تخلفات مربوط به مهندسان مهم ترین مشکل ساخت و ساز های غیر اصولی است؟ آیا این تغییرات میتواند سهم ناشی از امضا فروشی مهندسان در تخلفات ساخت و ساز را کاهش دهد؟ و ده ها پرسش دیگر. برای پاسخ به این سوال ها لازم است نگاهی ریشه ای به عناصر مهندسی و نقاط ضعف و قوت آن ها داشته باشیم.

منبع : سازمان نظام مهندسی ساختمان شورای مرکزی

مشاهده منابع آزمون نظام مهندسی

کتاب آزمون نظام مهندسی تاسیسات مکانیکی