آسیب شناسی نحوه انتخاب ناظر ساختمان کارفرما یا سازمان نظام مهندسی
چند صباحی است که نحوه انتخاب ناظر ساختمان محل بحث، مصاحبه و نامه نگاری های متعدد بین سازمان نظام مهندسی ساختمان و وزارت راه و شهرسازی تبدیل شده است. در نوشته پیش رو، تلاش شده که طرح های دو طرف مورد بررسی و آسیب شناسی قرار گرفته و مزایا و ایرادات هر کدام بیان شود.
به گزارش پایگاه خبری مهندسین نیوز _ مرجع اخبار نظام مهندسی کشور، چند صباحی است که نحوه انتخاب ناظر ساختمان محل بحث، مصاحبه و نامه نگاری های متعدد بین سازمان نظام مهندسی ساختمان و وزارت راه و شهرسازی تبدیل شده است. در نوشته پیش رو، تلاش شده که طرح های دو طرف مورد بررسی و آسیب شناسی قرار گرفته و مزایا و ایرادات هر کدام بیان شود.
کارفرما یا سازمان نظام مهندسی
۱. انتخاب مهندس توسط سازمان نظام مهندسی
روال فعلی و جاری ارجاع کار در نظام مهندسی به این صورت است که کارفرما با مراجعه به سازمان نظام مهندسی ساختمان، اجرای ساختمان خود را به مهندسان طراح و ناظر معرفی شده از طریق این سازمان می سپارد. مدافع اصلی طرح فعلی قانون نظام مهندسی‌و کنترل ساختمان و مجری آن، یعنی سازمان نظام مهندسی، است. طبق بند ۸ ماده ۱۵ این قانون و همچنین بند ت ماده ۲۹ آیین نامه ماده ۳۳ ارجاع کار توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان به رسمیت شناخته شده است و در ماده ۲۴ آیین نامه ماده ۳۳ بر انتخاب ناظران ساختمان برعهده سازمان گذاشته شده است.
۲. انتخاب مهندس توسط کارفرما
در شیوه ای دیگر، کارفرما خود ناظر ساختمان را انتخاب می کند. در این شیوه نامه که اخیرا توسط وزارت راه و شهرسازی ابلاغ شده، با توجه به اینکه مالک و کارفرما، صاحب و ذی نفع اصلی حسن انجام خدمات مهندسی است، باید ناظر را انتخاب نماید. در بند «ب» ماده ۲ شیوه نامه ای که به امضا عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، رسیده انتخاب ناظر را برعهده کارفرما گذاشته است.
در همین زمینه بخوانید
انتخاب مهندس ناظر توسط سازمان نظام مهندسی
شیوه نامه جدید انتخاب مهندس ناظر
سازمان نظام کارفرمائی
۳. آسیب شناسی
نمی توان هیچکدام از الگوهای انتخاب ناظر از سوی کارفرما یا سازمان نظام مهندسی را مطلقا خوب یا بد دانست. مزایا و معایب هر کدام را می توان به صورت زیر خلاصه نویسی کرد:
الف) قانون فعلی و جاری کشور، صریحا انتخاب ناظر را به عهده سازمان نظام مهندسی ساختمان گذاشته و هر گونه فرآیند خارج از این رویه غیرقانونی محسوب می شود. مساله ای که رئیس سازمان نظام مهندسی مصرانه بر آن تاکید دارد. براساس ماده ۲۴، ناظر به هنگام صدور پروانه ساختمان توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب گردیده و به مالک و مراجع صدور پروانه ساختمان معرفی می شود.
ب) انتخاب ناظر توسط سازمان، منجر به کاهش احتمال تبالی بین کارفرما و ناظر، به ویژه در پروژه های انبوه سازی، می شود. هر گونه نزدیکی نامتعارف بین کارفرما و ناظر، به معنای افت کیفیت ساختمان است. با توجه به اینکه صدور پایان کار ساختمان، ارتباط مستقیمی با نحوه گزارش ناظر از نحوه ساخت ساختمان و اجرای نقشه تایید شده دارد، بنابراین باید دقت لازم در مورد نحوه ارتباط بین کارفرما و ناظر وجود داشت.
کارفرما یا سازمان نظام مهندسی
ج) کارفرما، ذی نفع اصلی از ساخت ساختمان بوده اما با انتخاب مهندس ناظر توسط سازمان، این فرد هیچگونه اختیاری برای انتخاب ناظری، که تسلط و تعهد او نقش مستقیمی در کیفیت اجرای ساختمان دارد، نداشته و در واقع ابتکار عمل کاملا از دست او خارج می شود. این مساله، خود سازمان نظام مهندسی را به گونه ای تحت فشار قرار داده و در صورت ضعف در نظارت، سازمان، بدلیل انتخاب ناظر، وجهه خود را از دست می دهد.
د) یکی از چالش ها و مطالبات همیشگی مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی، نحوه پخش کار بین اعضاست. در طرح فعلی، این احتمال وجود دارد که سازمان نظام مهندسی ساختمان، در مدیریت پخش کار بین اعضا به وظیفه خود بدرستی عمل نکرده و بعضی از اعضا از سهم بیشتری برخودار شوند.
ه) در طرح فعلی، مبنای اعطای کار به مهندسان، نه خوش نامی و حسن سابقه کار، بلکه صرفا میزان سهمیه مجاز است. با مقایسه رویه ارجاع کار توسط سازمان نظام مهندسی با مشاغلی مانند پزشکی و وکالت، که در آن هر فرد صرفا بدلیل مهارت در کار و خوشنامی و بدون واسطه زمینه فعالیت پیدا می کند، می توان گفت عملا مهندسان انگیزه و دلیل لازم برای ارتقا کیفی خدمات مهندسی نداشته و صرفا باید بدنبال عدم اجحاف در سهمیه شان باشد.
- جمع بندی
به طور کلی، می توان انتخاب ناظر مستقیما از سوی کارفرما را منجر به نشاط بیشتر در اعضای سازمان نظام مهندسی شده و انگیزه ای برای پیشرفت و حذف رانت های احتمالی شود. اما در سوی مقابل، سوا اصلی اینجاست که آبا کارفرما میل و دانش لازم برای ارتقا کیفیت ساختمان خود دارد؟ احتمال کاهش کیفیت ساخت و ساز و عدم رعایت دقیق مقررات ملی ساختمان، آفت اصلی این روش انتخاب است. به نظر می رسد وزارت راه و شهرسازی با محول کردن وظیقه بازرسی ساختمان به شهرداری ها، در تلاش است این احتمالات را کاهش دهد. به هر روی، با توجه به قانون گریزی ذاتی در عرصه ساخت و ساز کشور، در صورتیکه همچنان ضمانت های لازم برای اجرای مقررات ملی ساختمان، علاوه بر نظارت مهندس ناظر، وجود نداشته باشد؛ انتخاب ناظر توسط سازمان نظام مهندسی، با وجود تمام ایرادت وارده، محافظه کارانه ترین و بهترین گزینه ممکن است.
لیست نظرات