منابع خدادادی و زیر زمینی، از مولفه‌های پیشرفت اقتصادی و زیر بنای توسعه اقتصادی تمامی جوامع

هشتصد معدن پروانه‌دار در آذربایجان شرقی وجود دارد

غفور علوی گفت: یکی از مولفه‌ های پیشرفت اقتصادی و زیر بنای توسعه اقتصادی تمامی جوامع منابع خدادادی و زیر زمینی هستند، ولی این که سازمانی در کنار وزارت صنایع و معادن و سازمان‌های مربوطه باشد و برای بهره‌وری بیشترکمک کند، وجود نداشت؛ تا اینکه در اوایل دهه هشتاد پیشکسوتان عرصه معدن جمع شدند و سازمان نظام مهندسی معدن را تشکیل دادند.

علوی ادامه داد: حفظ و افزایش بهره‌وری منابع معدنی که سرمایه‌ های ملی تجدید ناپذیر هستند، تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه‌ های فنی و مهندسی در فعالیت‌های معدنی، تامین موجبات رشد و اعتلای مهندسی معدن در کشور، بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای خدمات، ارتقای دانش فنی صاحبان حرفه‌ ها در بخش معدن، وضع مقررات بمنظور اطمینان از رعایت اصول ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، حفظ محیط زیست، صرفه اقتصادی و نظارت بر اجرای آن، فراهم ساختن زمینه همکاری میان وزارت صنایع و معادن و تشکل‌ های مهندسی، حرفه‌ای و صنعتی در بخش معدن، ایجاد زمینه‌ های مشارکت صاحبان حرفه‌های مهندسی معدن در تهیه و اجرای طرح‌ های توسعه و عمرانی کشور و ایجاد و تحکیم روابط حرفه‌ای در سطح ملی و بین‌المللی و معرفی نمایندگان برای شرکت در مجامع علمی و فنی از اهداف تشکیل سازمان نظام مهندسی هستند.

علوی گفت: با توجه به تعداد اعضا و امکانات هر استان، این سازمان‌ ها رتبه‌بندی می‌ شوند که استان ما جزو استان‌ های درجه اول کشور است و نزدیک به ۴ هزار نفر نیروی کارآمد و تحصیل کرده در ۴ رشته‌ی اصلی نقشه‌برداری، زمین شناسی، متالوژی و معدن( اکتشاف و استخراج) و در رشته‌هایی چون مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، برق و کامپیوتر دارد.

حدود چهار هزار نفر عضو سازمان نظام مهندسی هستند

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی تصریح کرد: نزدیک به چهار هزار نفر در قالب رشته‌های اصلی و وابسته فعالیت می‌ کنند و برخی پروانه بهره‌برداری داشته که در درجات مختلف تقسیم بندی شده و در امر نظارت و کار معدن در حوزه خود فعالیت می‌ کنند.

وی افزود: تمام کارشناسان این رشته‌ها می‌توانند عضو نظام مهندسی شوند، بعد از ثبت نام الکترونیکی در سامانه می‌ توانند باتوجه به مدرک خود درخواست پروانه کنند و دریافت پروانه نظارت بر معدن کاری نیز منوط به ضرورت اخذ آزمون ورودی است که بعد از دریافت پروانه، کلاس‌های آموزشی مختلفی در جهت افزایش دانش فنی مهندسین برگزار می‌ گردد که به دلیل شیوع کرونا، طی این ۲ سال بصورت مجازی برگزار گردید و در تلاش هستیم تا دانش فنی اعضا را افزایش دهیم.

علوی افزود: افزایش بهره‌وری در معادن یکی از اهداف سازمان ما بوده تا آنچه که انجام می‌ شود، بر پایه علمی، فنی و خارج از قوانین نباشد؛ کارشناسان ما ناظر و مسئول عملیات معدن‌کاری هستند تا فرد بهره‌بردار و مکتشف کار خود را به درستی انجام دهد.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی افزود: سابقه معدن‌کاری در ایران به چندین هزار سال قبل برمی‌گردد؛ آثار معادن شدادی، در برخی مناطق ایران واقع شده و این آثار معدن کاری قدیمی حتی در معدن سونگون ما نیز وجود دارد.

ایران در بین ۱۵ کشور شاخص معدنی جهان

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی تصریح کرد: ایران در بین پانزده کشور شاخص معدنی جهان است که یک درصد ذخایر معدنی جهان را به خود اختصاص داده و نزدیک به شصت میلیارد تن ذخیره معدنی دارد که چهل میلیارد تن قطعی و بیست میلیارد تن احتمالی است.

علوی گفت: استان ما با توجه به ساختارهای ویژه‌ای که از لحاظ زمین شناسی و معدنی دارد از استان‌های معدنی کشور است و رتبه اول بیشترین مقدار ذخیره معدنی در ایران را به خود اختصاص داده که شامل پنجاه و دو نوع ماده معدنی کشف شده فلزی و غیر فلزی است.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی افزود: با توجه ظرفیتی که در استان ما وجود دارد، ظرفیت بسیار خوبی در بخش معادن داریم و بستر جذاب و مناسبی برای سرمایه‌گذاری است که می‌تواند زیربنای توسعه اقتصادی استان باشد، اما با اینکه رتبه اول را داریم، در بهره‌برداری رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص دادیم که نشان دهنده‌ی ضعف ما است.

وی ادامه داد: در مجموع حدود یک هزار و چهارصد معدن در استان ما وجود دارد که نزدیک به هشتصد معدن دارای پروانه است و بقیه آن از جمله معادن شن، ماسه و خاک رس جزو معادن کوچکی هستند که با مجوز برداشت هم می‌توانند کار کنند، اما رکود در بازار سبب شده تا تعدادی از معادن ما تعطیل گردد.

علوی افزود: طرح احیا و بازسازی معادن کوچک به خوبی در حال انجام است تا مشکلات معادن حل گردد که ما هم همکاری می‌کنیم؛ البته برای توسعه آن باید ارتباطی که بین ادارات در این حوزه است از جمله سازمان‌ های محیط‌زیست و منابع طبیعی را افزایش داد و تعاملی سازنده بین آنها ایجاد کرد.

آذربایجان شرقی ۸/۴ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی گفت: آذربایجان شرقی ۸/۴ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد که تقریبا یک پنجم ذخایر اکتشافی کشور را به خود اختصاص داده است؛ ۴ معدن مس سونگون، طلای آندریان، کائولن زنوز و نفلین سینیت سراب از جمله منابع مهم استان بوده که در کلاس بین‌المللی هستند و معادن دیگر نیز در حال بهره‌برداری است.

علوی عنوان کرد: مس، از جمله از ظرفیت‌ های عمده‌ی معدنی استان است؛ کمربند جهانی مس از ایران عبور می‌ کند که از شمال‌غرب وارد و از جنوب شرق خارج می‌شود، در این مسیر معادن متعددی وجود دارد که مس سونگون نیز بر روی این کمربند قرار گرفته و در آخر کمربند نیز به معدن مس سرچشمه ختم می‌شود.

علوی اظهار داشت: درحال‌حاضر حدود سیزده معدن مس در استان وجود دارد که یازده نمونه‌ی آن پروانه‌ی بهره‌برداری دارند و شاخص‌ترین آن مس سونگون بوده و معدن انجرد اهر و چشمه کنان شبستر نیز از جمله معادن مس فعال استان هستند.

علوی افزود: از دیگر ظرفیت‌های مهم استان، نفلین سینیت است که ذخایر قابل توجهی از آن از میانه شروع شده و تا بزقوش سراب و کلیبر ادامه دارد.

وی گفت: نفلین سیلیت برای تولید آلومینا به کار می‌ رود که عملیات اجرایی آن از دهه هفتاد شروع شده و زیرساخت‌های آن هم آماده است، اما فعلا به جایی نرسیده؛ معادن نفلین سینیت شناسایی شده و طرح‌ ها و نقشه‌ ها نیز تهیه شده، محل کارخانه هم ایجاد شده، ولی کارخانه فعلا ساخته نشده است که عمده دلیل آن بحث‌ های مالی است.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی گفت: خروجی نفلین سینیت، پودر آلومینا، کود شیمیایی و سیمان است؛ اگر نفلین سینیت سراب ایجاد شود، بخش عمده‌ای از نیاز سیمان کشور تامین می‌ گردد.

علوی ادامه داد: از مدیران درخواست می‌ کنیم، نفلین سینیت را در اولویت قرار دهند تا در امر اشتغالزایی و ارزآوری تحول ایجاد گردد؛ پایلوت آن در آذرشهر ایجاد شده، ولی کارخانه اصلی هنوز احداث نشده است، البته اخیرا عملیات احداث و راه‌اندازی کارخانه به یکی از شرکت‌های خوشنام سپرده شده که امیدوار هستیم آرزوی دیرینه ما به سرانجام برسد.

علوی تصریح کرد: در زمینه‌ی مولیبدن، معدن سیاه کمر میانه از معادن مطرح کشور در این عرصه است که شاید بتوان گفت، باتوجه به ذخیره اعلامی، بزرگترین معدن خاورمیانه باشد، البته بعنوان عنصر فرعی از سونگون و چند معدن دیگر استخراج می‌ گردد که کاربرد متعددی هم دارد و از طریق آن، آلیاژ با سایر عناصر ساخته می‌ شود که در صنعت کاربرد زیادی دارد.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی افزود: آهن بعنوان یکی دیگر از ظرفیت‌ های صنایع استان است؛ پایه‌ترین نیاز صنعت، آهن است که تعدادی از معادن آن در هشترود چاراویماق، اهر، ورزقان، بستان آباد و مراغه وجود دارد و آذربایجان شرقی قطب سوم کشور در صنعت آهن است.

علوی گفت: تعدادی از مواد معدنی، برند استان هستند؛ دیاتومیت، پرلیت و پوکه که شاید در استان‌ های دیگر هم باشد، اما بیشترین آن در استان ما است و معادن متعدد پوکه در تبریز و بستان آباد وجود دارد که میانه قطب پرلیت ایران است، دیاتومیت نیز در آذرشهر و چاراویماق وجود دارد که کاربرد فراوانی دارد و اگر بتوان به نحو احسن فرآوری گردد، می‌ توان سود بیشتری از این عرصه برداشت کرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز ادامه داد: ورمیکولیت، ذغال سنگ، گچ، سنگ آهک، ازبست و زرنیخ نیز از مواد معدنی مختص استان ما هستند.

حدود سی درصد اشتغال در صنایع معدنی است

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی گفت: به کلیه‌ی مواردی که مستقیماً با فرآوری مواد معدنی ارتباط دارند، صنایع معدنی گفته می‌ شود که حدود سی درصد اشتغال استان در صنایع معدنی است؛ صنایع معدنی به مراتب اشتغالزایی بالاتری را دارد که اگر بتوان معادن را کاملا راه انداخت و از ظرفیت صنایع معدنی استفاده کرد، به سود بیشتری می‌رسیم.

علوی گفت: صنایع معدنی کارخانه‌ی فرآوری مس، طلا، مولیبدن، فولاد، ذوب آهن، شیشه، آسفالت، بتن، خاک صنعتی، کاشی، سرامیک و تولید انواع سنگ‌ های ساختمانی مثل شن و ماسه از جمله صنایع فعال استان هستند.

وی افزود: با توجه به موقعیت استان، جای خالی یکسری از صنایع معدنی در استان ما احساس می‌ شود که از جمله آن فرآوری نفلین سینیت است که بیش از پنج میلیارد تن ذخایر معدنی آن در استان ما وجود دارد که نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی‌ نظیر است؛ اگر صنایع معدنی وابسته به آن ایجاد گردد، اشتغال‌زایی زیادی ایجاد کرده و ما را از وارد کردن آلومینا بی‌نیاز می‌ کند.

علوی افزود: از جمله مواردی که باید در نظر گرفت، سنگ‌ های ساختمانی و تزیینی است که استان ما ظرفیت بالاتری دارد و معادن تراورتن قرمز آذرشهر از شهرت جهانی برخوردار است لذا با ایجاد شهرک تخصصی سنگ در آذرشهر می‌توان صنایعی را ایجاد نمود تا هزینه‌ ها کم شده و اشتغال‌زایی افزایش یابد.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی گفت: بازیافت ضایعات معادن سنگ‌های تزیینی نیز حوزه‌ی مهمی است که سرمایه‌گذاران می‌ توانند به این حوزه هم وارد گردند و در تولید سنگ‌ های آنتیک، محصولات جدید، سنگ‌های مصنوعی و موارد دکوری کاربرد دارند.

علوی افزود: در خواست ما تاسیس شهرک صنعتی مس جهت فرآوری مس برای صنایع پایین دستی است تا بر روی تولید انواع محصولات مرتبط سرمایه‌گذاری گردد.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی گفت: در حوزه‌ی پلی متال نیز ظرفیت سرمایه‌گذاری بالایی وجود دارد و از علاقه‌مندان و سرمایه گزاران دعوت می‌ کنیم تا در امر اکتشاف و بهره برادری از این عناصر کمیاب وارد گردند.

علوی تصریح کرد: کربنات سدیم، تولید فرو مولیبدن و ذغال سنگ ظرفیت خوبی برای استان ما دارد؛ اگر زمینه‌ی صادرات ذغال سنگ را ایجاد کنیم، ظرفیت خوبی برای ارزآوری است.

وی ادامه داد: باتوجه به موقعیت خاص استان ما که با چند کشور همسایه است، مزیت مناسبی برای صادرات فراهم شده که اگر مدیران استانی توجه مناسبی به این عرصه داشته باشند، زمینه‌ ی صادرات بیشتر مواد فراهم می‌ گردد، چرا که اگر مواد معدنی خود را متناسب با درخواست آنها تهیه کنیم، زمینه‌ی صادرات مناسب ایجاد می‌ گردد که تاکنون نیز برخی از مواد معدنی چون پوکه و سنگ‌ های ساختمانی را به کشورهای همسایه‌ مانند عراق و ترکیه صادر می‌ کنیم.

علوی تصریح کرد: معادن مظلوم واقع شده‌اند؛ نفت، گاز و معدن منابع خدادادی کشور ما هستند، اما معدن مزیتی دارد که شاید در بقیه‌ی موارد نباشد و امکان توسعه و آبادانی مکان‌های دور افتاده را فراهم می‌کند؛ باتوجه به ظرفیت خوب ایران، هرچه بیشتر به این حوزه توجه گردد، هنوز هم کلی جای پیشرفت وجود دارد؛ با مدیریت صحیح و عنایت ویژه به این بخش می‌توان قدم‌ های خوب و محکمی را برداشت.

علوی گفت: معدن تکرار نشدنی است لذا ما نهایت دقت خود را در این امر داریم؛ کسانی که برای آنها پروانه تعلق می‌گیرد، سهم بزرگی را در نظارت معادن ایفا می‌ کنند، معادن بیت المال هستند و جان آدمی در آنها مهم است لذا باید به خوبی از آنها حفاظت کرد و دقت لازم در رابطه با ایمنی و بهداشت و حفاظت محیط‌زیست در نظر داشت.

وی ادامه داد: از افرادی که طرحی ارائه دهند، حمایت می‌ کنیم؛ معدن، کاری پر ریسک بوده و راحت نیست؛ تا سرمایه‌گذار هزینه نکند، درک چندانی از آن نخواهد داشت؛ هرچه در این حوزه هزینه کنیم، اگر اصولی و مبتنی بر علم باشد، چند برابر آن را دریافت خواهیم کرد.

علوی افزود: اگر بهره‌برداری اصولی و فنی از ذخایر معدنی داشتیم، می‌توان برای مدت طولانی از ذخایر استفاده کرد، اما در غیر این صورت در مدت زمان کمتری به اتمام خواهند رسید.

معدن نقش بی‌نظیری در اشتغالزایی، درآمد و ارزآوری دارد

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی افزود: معدن نقش بسیار مهم و بی‌نظیری در اشتغالزایی، درآمد و ارزآوری دارد و اگر این چالش‌ها موجود حل شود، میزان بهره‌وری ما نیز افزایش خواهد یافت.

وی گفت: یکی از مهم‌ ترین چالش‌ های معادن، واگذاری معادن به افراد غیر متخصص است؛ قبلا همه‌ی افراد می‌ توانستند، به این حوزه وارد شوند، ولی اکنون فیلترهایی قرار دادند که هر فردی که صلاحیت فنی و مالی داشته باشد، می‌تواند معدنی را به نام خود ثبت کند ولی به نظر من کافی نیست و با این روند نیز نمی‌توان سره را از ناسره تشخیص داد.

علوی گفت: موضوع دوم خام فروشی است؛ اگر مواد فلزی و غیرفلزی معادن فرآوری شوند، ارزش افزوده‌ی آن به مراتب بالاتر خواهد بوده و درآمدزایی و اشتغال بیشتری را فراهم خواهد کرد که به همکاری و تعامل بیشتر ادارات مختلف در حوزه معادن از جمله صنعت، معدن وتجارت، محیط زیست، منابع طبیعی، نظام مهندسی و اتاق بازرگانی نیاز دارد.

علوی افزود: تعطیلی معادن مرتبط با حوزه صنعت ساختمان، یکی‌دیگر از چالش‌ های ما است؛ صنعت ساختمان در رکود است لذا وضعیت مناسبی نداشته و به سمت غیر فعال شدن می‌روند.

وی ادامه داد: معدن‌کاری امری پر ریسک بوده و هزینه‌ی بالایی دارد، ولی هیچ‌ گونه اعتباری در امر اکتشاف به فرد مکتشف داده نمی‌شود، اگر بتوانیم با پروانه اکتشاف و گواهی کشف، اعتبار بانکی دریافت کنیم، مشکلات ما رفع می‌ گردد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: دادگاه ویژه‌ی معدن وجود ندارد؛ اگر اختلافات این حوزه در دادگاه تخصصی بررسی گردد، عمده مشکلات این بخش حل خواهد شد.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن آذربایجان شرقی گفت: استفاده نکردن از دستگاه‌ های معدنی مهم و پیشرفته که هزینه‌ها، زمان و نیروی انسانی را کاهش می‌ دهد، تلاش در جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی، تسهیل زمینه‌ی صادرات مواد معدنی، حقوق‌ های دولتی، عوارض گمرکی در واردات ماشین‌آلات، نبود پایانه‌های صادراتی و زیرساخت‌ های حمل‌ونقل آن، کمبود آموزش مدیران و مسئولان این حوزه از جمله چالش‌ های این عرصه هستند.

وی افزود: از مدیران و مسئولان درخواست می‌ کنیم، چالش‌ ها را حل کرده و به معادن توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بخش بزرگی از مشکلات ما حل شود؛ ما به دنبال ارتقا سازمان نظام مهندسی معدن استان و افزایش آگاهی فنی و علمی مهندسین هستیم تا بتوانیم به کمک اعضای سازمان بیشترین کمک را در راه خدمت به بهره برداران معدن و رشد و پیشرفت جامعه و کشور عزیزمان داشته باشیم.

منبع: روزگار معدن