در گفتگو با طالبیان تحلیل شد

احتمال رد شدن پرونده «شهر تاریخی یزد» در اجلاس یونسکو

یزد از مهم ترین شهرهای خشتی جهان، گامهای نهایی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو برمیدارد. ولی آیا امیدها برای ثبت جهانی این شهر به سرانجام خواهد رسید یا مهم ترین ایراد یونسکو در ساخت و سازهای بتنی در محله زرتشتیان و چند محله دیگر یزد، شانس ثبت جهانی را از زیبا ترین شهر خشتی ایران خواهد گرفت؟

به گزارش اخبار نظام مهندسی (https://www.akhbarmohandesi.ir)یزد از مهم ترین شهرهای خشتی جهان، گامهای نهایی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو برمیدارد. ولی آیا امیدها برای ثبت جهانی این شهر به سرانجام خواهد رسید یا مهم ترین ایراد یونسکو در ساخت و سازهای بتنی در محله زرتشتیان و چند محله دیگر یزد، شانس ثبت جهانی را از زیبا ترین شهر خشتی ایران خواهد گرفت؟احتمال رد شدن پرونده شهر تاریخی یزد در اجلاس یونسکو

احتمال رد شدن پرونده شهر تاریخی یزد در اجلاس یونسکو

واقعیت آن است که ممکن است ایرادات یونسکو به پرونده ثبت جهانی یزد در اجلاس کمیته میراث جهانی (دوم تا دوازدهم جولای ۲۰۱۷) در لهستان چنان جدی گردد که یزد را از قرار گرفتن در فهرست جهانی یونسکو محروم کند و موعد دیگری برای رای‌گیری در این پرونده مشخص نماید.
معاون میراث فرهنگی و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی اما امشب (یک شنبه) راهی اجلاس یونسکو میشوند تا در رایزنی با نمایندگان بیست و یک کشور عضو در کمیته میراث جهانی یونسکو تمام همت خود را جستجوی فایل‌هابرای جلب رای موافق اعضای یونسکو برای ثبت جهانی یزد بکار بگیرند.
معاون میراث فرهنگی کشور بهمراه گروه کارشناسان و معاون استاندار یزد در حالی تهران را بمقصد شهر کراکوف در لهستان برای حضور در چهل و یکمین اجلاس میراث جهانی یونسکو ترک میکنند که قرار است پرونده جهانی شهر یزد بعنوان اولین شهر تاریخی ایران و یکی از بزرگ ترین شهرهای خشتی جهان در کمیته میراث جهانی یونسکو بررسی و در صورت رای موافق اعضاء به ثبت جهانی برسد.
نه سال از ثبت شهر تاریخی یزد در فهرست میراث موقت جهانی یونسکو میگذرد و این پرونده از سالهای گذشته بدلیل ساخت و سازهای غیراصولی دستخوش پیچیدگیهای بسیار شد و همین ساخت‌وسازها تبدیل بمعضلی جدی برای ثبت جهانی یزد شده است، بدین ترتیب ثبت جهانی شهر یزد بعنوان اولین شهر تاریخی ایران در فهرست یونسکو نیازمند مدیریت یک پارچه، برنامه‌ریزی گسترده شهری، رعایت اصول معماری و تجدیدنظر در ضوابط نظام مهندسی و ساخت و ساز شد.
مسئولین سازمان میراث فرهنگی از ۲ سال گذشته با هم کاری مردم و مسئولین شهر یزد همت کردند تا مقدمات ثبت جهانی شهر تاریخی یزد را فراهم کنند. کارگاهها و جلسه های تخصصی متعدد در کنار دیگر فعالیت های پایگاه تاریخی شهر یزد برای آماده سازی مردم و مسئولین شهری برگزار شد و فرآیند مشارکت تا آنجا پیش رفت که از برخی مداخلات ناهم گون شهری در شهر یزد پیش گیری کرد.
اکنون با گذشت ۲ سال از تلاشهای مداوم در شهر تاریخی یزد قرار است سرنوشت ثبت جهانی یزد در چهل و یکمین اجلاس یونسکو در کشور لهستان تعیین گردد،ولی هنوز این سوال مطرح است که آیا با پیچیدگیهای موجود در پرونده ثبت جهانی یزد و مداخلات شهری گذشته پرونده قادر بجلب نظر اعضای یونسکو برای رای مثبت بجهانی شدن یزد میشود؟
محمدحسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی و گردش گری که از۲ سال گذشته بهمراه کارشناسان میراث فرهنگی همت کرد تا شهر یزد را بعنوان الگوی شهر ایرانی در کویر که در دوره‌های تاریخی که الگوی توسعه پایدار را در خود داشته معرفی کند، میگوید: برای معرفی هر چه بهتر الگوی توسعه پایدار شهری در دورههای تاریخی، شهر یزد که در میان دیگر شهرهای تاریخی ایران نسبتا سالم و دست نخورده باقی مانده، برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو انتخاب گردید تا برای اولین بار یک شهر تاریخی زنده که از همه‌ی عناصر شهری برخوردار و مملو از میراث های فرهنگی ملموس و ناملموس است در فهرست آثار جهانی گنجانده گردد.
اولین قدم در فرآیند ثبت جهانی شهر یزد اما نوشتن برنامه مدیریتی منظم در شروع گرداوری پرونده ثبت جهانی بود، برنامه‌ای که در آن مشارکت همه‌ی ارگانها و نهادهای دست‌اندرکار بهمراه جامعه محلی و ساکنان این شهر ضروری بود، طبق همین اساس نشست های مداوم کارشناسی در شهر یزد با مسئولین مختلف شهری برگزار شد تا با هم کاری آنها و در تعامل ملی با هم راهی کارشناسان بین المللی، برنامه جامع برای آینده شهر تاریخی یزد و حفاظت از آن نوشته شود.
ایرادات ایکوموس به پرونده یزد و پاسخ ایران
شورای جهانی بناها و محوطه های تاریخی (ایکوموس) – شورای زیر مجموعه یونسکو -ولی ایراداتی به پرونده ثبت جهانی شهر یزد وارد کرده است که مهم ترین آن ها ساخت سازه‌های بتنی و غیر خشتی در بافت خشتی شهر یزد از جمله در محله زرتشتیان است.
ایکوموس معتقد است که اگر یزد قرار است بعنوان بزرگ ترین شهر خشتی جهان در فهرست میراث جهانی قرار بگیرد، پس ساخت چنین سازه‌هایی چه توجیهی دارد؟

طالبیان در واکنش به این ایراد ایکوموس در پرونده ثبت جهانی یزد میگوید: باید این نکته را مدنظر قرار داد که وقتی با یک شهر نهصد هکتاری و البته شهری زنده روبرو هستیم این مشکل در فرآیند بهتر مدیریت شهری میتواند بتدریج حل گردد.
ساخت و ساز در محله زرتشتیان، نبود ارتقا حریم باغ جهانی دولت‌آباد یزد، نداشتن اجازه ساخت بناهای خشتی توسط ساکنین یزد؛ یونسکو را در ثبت جهانی شهر تاریخی یزد مردد میکند.
طالبیان با اشاره به اینکه پاسخ به ایرادات ایکوموس پیش تر ارسال شده است، گفت: در پاسخ به ایکوموس اعلام کرده‌ایم که آن بخش از محله زرتشتیان که این ساخت و ساز انجام شده در واقع مرز محله زرتشتیان است، آنکه بخشی از محله زرتشتیان بدلیل دارا بودن عناصر مهم تاریخی در پرونده ثبت جهانی یزد پیشنهاد گردیده است.
به نقل از روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردش گری، ایراد دیگر ایکوموس بضوابط ساخت و ساز در شهر یزد و نبود مدیریت یک پارچه مرتبط بود. کارشناسان ایکوموس بر این نظر هستند که اگر یزد قرار است شهر جهانی شود، چرا ساکنین آن اجازه ساخت بناهای خشتی را در بزرگ ترین شهر خشتی جهان ندارند و ضوابط شهرسازی چنین اجازه‌ای به آنها نمیدهد؟
معاون میراث فرهنگی کشور ولی در واکنش به دومین ایراد کارشناسین ایکوموس به پرونده ثبت جهانی یزد میگوید: به ایکوموس اعلام کرده‌ایم که در فرآیند گرداوری پرونده جهانی شدن یزد این موضوع نیز مطرح گردیده و در مذاکره با سازمان نظام مهندسی کشور و وزارت راه و شهرسازی از آنها خواسته شده است با گرداوری دستورالعمل ویژه مهندسی خشت که در حال انجام است، اجازه ساخت بناهای خشتی توسط ساکنان یزد صادر گردد.
سومین ایراد ایکوموس در پروسه جهانی شدن شهر تاریخی یزد بحریم باغ ثبت جهانی شده دولت‌آباد،برمیگردد. شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی تاکید دارد که حریم باغ دولت‌آباد یزد باید بیشتر شود و ساخت و سازهای واقع در حریم این اثر باید ضابطه مند شوند.
این درحالیست که طالبیان برای دفاع از پرونده ثبت جهانی یزد در پاسخ به این ایراد نیز افزوده است: باغ دولت آباد یزد پیش تر در پرونده ثبت جهانی باغهای ایرانی در ردیف میراث جهانی قرار گرفته است و ایکوموس و کمیته میراث جهانی آن را تایید کرده‌اند و در اجلاس لهستان نسبت به این ایراد ایکوموس اعتراض خواهیم نمود.
احتمال مخالفت یونسکو با ثبت جهانی یزد
ایرادات یونسکو به پرونده ثبت جهانی یزد از نگاه معاون میراث فرهنگی کشور حل شدنی است. ولی بنظر میرسد مهم ترین ایراد ایکوموس به این پرونده که مربوط به ساخت و ساز ساختمانهای بتنی در برخی محلات یزد است که احتمال دارد شانس ثبت جهانی یزد در اجلاس امسال را از ایران بگیرد و پرونده جهانی شدن یزد بسال آینده موکول گردد.
ولی طالبیان میگوید: وقتی ایراد ساختمانهای بتنی به پرونده یزد وارد شود موضوع عرصه و حریم مطرح میشود و معنای این ایراد آن است که ممکن است ثبت جهانی شهر یزد به سال آینده موکول گردد.

معاون میراث فرهنگی تاکید میکند: ثبت جهانی یک شهر تاریخی کار آسانی نیست ولی همه همت کارشناسی خود را برای دفاع از ثبت جهانی یزد در کمیته میراث جهانی یونسکو خواهیم کرد تا این پرونده به نتیجه مطلوب برسد.
هیچ چیز در پرونده ثبت جهانی یزد مشخص نیست، همه چیز بدفاع و قدرت چانه‌زنی ایران از پرونده پیش از برپایی کمیته میراث جهانی در داخل کمیته برمیگردد.
وی البته پیش بینی روشنی به رای موافق اعضای یونسکو با ایراداتی که شورای جهانی بناها و محوطه های تاریخی به پرونده یزد وارد کرده است ندارد و میگوید: هیچ چیز در پرونده ثبت جهانی یزد مشخص نیست و همه چیز بدفاع و قدرت چانه‌زنی ما از این پرونده پیش از برپایی کمیته میراث جهانی در داخل کمیته برمیگردد. البته رای مثبت اعضای یونسکو در پرونده یزد بستگی به نوع نگاه نمایندگان بیست و یک کشور حاضر در نشست کمیته میراث جهانی بستگی دارد.
وی عنوان کرد: برای جلب نظر مساعد اعضای یونسکو نیازمند گفتگو با همه‌ی اعضای کمیته میراث جهانی و ایکوموس هستیم و ثبت جهانی یزد بستگی به نگاه نمایندگان بیست و یک کشور عضو به مطالب کارشناسی ما در روز تصمیمگیری برای ثبت جهانی یزد دارد.
طالبیان هم چنین با اعلام این موضوع که یزد قابلیت ثبت جهانی را دارد، بیان میکند: متاسفانه برخی اتفاقات اجرایی که در شهر یزد صورت پذیرفته است سبب وارد آمدن ایراداتی از طرف ایکوموس به پرونده ثبت جهانی یزد شده است و این ایرادات بیان گر آن است که مردم و مسئولین شهر یزد باید بیش از گذشته با یک دیگر هم راه شوند و این هم راهی حتی در صورت ثبت جهانی یزد نیز برای صیانت از این شهر تاریخی بیش تر شود.
وی ادامه میدهد: چون اگر هم راهی وجود نداشته باشد ساخت‌وسازهای غیرهم گون در یزد هم چنان ادامه بیابد، بزرگ ترین شهر خشتی جهان در فهرست میراث جهانی به ثبت نخواهد رسید و مهم تر از همه این که اعتقاد به معماری گِلین باید در میان مسئولین و مردم نهادینه شود و به اصالت شهر و مصالح آن باز گردیم، هر چند این بازگشت با مقاومتها و مشکلاتی هم راه باشد.
منبع : ایسنا

 

نشریه ۱۱۰ جلد دوم