طاهری، مدیر امور اجرایی انرژی سازمان نظام مهندسی کشور

شروع به کار سامانه ملی پایش اطلاعات انرژی و صلاحیت ممیزی انرژی ساختمان

با نزدیک ‌شدن به فصل زمستان و روشن‌شدن سامانه‌ های گرمایشی در ساختمان ‌ها خطرات ناشی از گازگرفتگی هم افزایش یافته است. به همین علت، مراقبت ‌های پیش از نصب بخاری ‌های گازی امری لازم است.

در این مورد با احمدرضا طاهری اصل، دارای مدرک کارشناسی ارشد مکانیک، رییس کمیسیون انرژی، استاندارد مصالح و محیط زیست شورای مرکزی و مدیر امور اجرایی انرژی و نوآوری سازمان نظام مهندسی کشور به گفت‌وگو نشستیم که در پی می ‌خوانید.

با توجه به این موضوع که بخشی از ساختمان ‌های مسکونی در کشور برای تولید انرژی گرمایی از بخاری گازی استفاده می ‌کنند، آیا آمار حدودی از ساختمان ‌هایی که از بخاری گازی استفاده می ‌کنند، موجود است؟

آمار دقیقی از میزان استفاده از بخاری گازی در کشور در دسترس نیست. ولی می ‌توان گفت بیش از هشتاد درصد ساختمان ‌هایی که پیش از سال هشتاد و هفت ساخته‌ شده‌اند، از بخاری گازی استفاده می ‌کنند و متقابلاً بیش از هشتاد درصد ساختمان‌ هایی که پس از این تاریخ ساخته ‌شده‌اند از پایانه‌ های دیگر حرارتی مانند رادیاتور و پکیج برای تولید انرژی گرمایی استفاده می ‌کنند.

با توجه به درصد پایین‌تر ایمنی بخاری ‌های گازی نسبت به پایانه ‌های دیگر حرارتی، آیا هدف‌گذاری خاصی برای اجباری شدن استفاده از پایانه ‌های دیگر حرارتی اندیشیده شده است یا هم‌چنان طراحی گرمایش ساختمان در هر دو بخش بخاری گازی و پایانه‌های رادیاتوری آزاد و انتخابی است؟

به استناد مبحث هفدهم مقررات ملی ساختمان، برای فضاهای کم‌تر از شصت متر مربع استفاده از بخاری گازی مجاز نیست. هم‌چنین در صورتی که یک ساختمان، دارای بیش از ده واحد مسکونی باشد، این ساختمان، مجتمع مسکونی محسوب می‌ گردد و در گروه ساختمان ‌های عمومی قرار گرفته و مجاز به استفاده از بخاری گازی برای تولید انرژی گرمایی نیست. هم‌چنین چنین ساختمان ‌هایی باید دارای موتورخانه مرکزی برای تولید و انتقال انرژی باشند. ولی طراحان ساختمان به علت مشکلات آتی در تقسیم هزینه‌ های پرداختی از سوی ساکنان ساختمان، از طراحی موتورخانه مرکزی خودداری می‌ کنند. در عین حال برای این مشکل نیز راهکاری وجود دارد و آن هم نصب دستگاه انرژی‌ بیتر برای هر واحد مسکونی است که هزینه‌ های پرداختی برای هر واحد را جداگانه محاسبه می‌ کند. هم‌چنین بخاری هِرماتیک(کوره‌بسته) جایگزینی مناسب برای بخاری ‌های گازی است که در مبحث چهاردهم به آن اشاره شده است. این نوع بخاری ‌ها، هم هوای لازم برای احتراق را از خارج از ساختمان دریافت می ‌کنند و هم گاز حاصل از احتراق را به خارج از ساختمان هدایت می ‌کنند که این توانایی، امتیاز بزرگی برای پاک ماندن محیط بهره‌برداری است.

آیا در حال حاضر، رتبه‌بندی یا نمره‌گذاری خاصی برای ساختمان ‌های موجود در کشور از نظر ایمنی و انرژی وجود دارد؟ آیا ساختمان ‌ها چه در هنگام ساخت و چه در طول مدت بهره‌ برداری، مورد ارزیابی کیفی ایمنی و مصرف انرژی قرار می ‌گیرند؟

در بحث ایمنی و انرژی ساختمان، ۲ مشکل بزرگ وجود دارد. اول آن که همه اقدامات نظارتی سازمان، فقط در هنگام ساخت و تا زمان تحویل و شروع بهره ‌برداری از ساختمان وجود دارند و پس از این تاریخ، هیچ نظارتی روی بهره‌برداری از ساختمان وجود ندارد. اگر چه مبحث ببست و دوم مقررات ملی ساختمان، اصول لازم برای نظارت دائمی روی ساختمان ‌ها را در بر می‌گیرد، اما هم به علت کاستی‌ های موجود در این مبحث، و هم به علت نبود عزم ملی برای اجرای این مبحث، هنوز شکل اجرایی به خود نگرفته است. مشکل دوم این است که بسیاری از تجهیزات تأسیساتی و انرژی ساختمان پس از تحویل ساختمان، نصب و راه‌اندازی می ‌گردند. بنابراین چه در زمان شروع بهره‌برداری و چه در طول مدت بهره‌برداری ساکنان ساختمان، مهندس ناظر حضور ندارد و هیچ نظارت فنی و کیفی روی کیفیت تجهیزات مورد نظر اعمال نمی‌شود. این ۲ مشکل، ریشه در یک معضل اصلی دارد و آن هم نبود قانون رتبه‌بندی کیفی ساختمان ‌ها از نظر ایمنی و مصرف انرژی است. اگر این اتفاق بیفتد، همه ساختمان ‌ها در هنگام ساخت، نصب تجهیزات، بهره‌برداری، و حتی فروش، بررسی و برچسب‌گذاری می‌ شوند و همه اینها باعث می ‌شود تا سازندگان، مالکان، بهره‌برداران، و حتی خریداران مسکن، نسبت به این موضوع توجه داشته باشند و خودبخود راندمان ساخت، تجهیزات، و بهره‌برداری انرژی ساختمانی بالا برود.

آیا سازمان نظام مهندسی کشور، شرکت ملی گاز ایران، و دیگر سازمان ‌ها و ارگان ‌های مرتبط با ساختمان که کار تأمین گاز را برای ساختمان ‌های مسکونی انجام می ‌دهند، از میزان آگاهی بهره‌برداران از مسائل ایمنی و خطرات احتمالی گاز، و هم‌چنین مصرف بهینه این انرژی اطلاع دارند؟ آیا برنامه ‌ای برای آموزش و اطلاع‌رسانی به شهروندان در دستور کار سازمان قرار دارد؟

سال ‌ها سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در همکاری با شبکه‌ های تلویزیونی، برنامه ‌های زیادی را در این زمینه انجام داده‌اند. اما در حال حاضر سازمان، پی‌گیر ایجاد واحدهای انرژی در سراسر کشور است تا با تربیت و آموزش کارشناسان انرژی، تور آموزشی بهینه‌سازی مصرف انرژی و تور آموزشی مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان را برای همه شهروندان از جمله سازندگان و مالکان و بهره‌برداران برگزار کند. این آموزش ‌ها شامل دوازده مدل اینفوگرافیک، کلیپ ‌های آموزشی و دیگر منابع آموزشی است. هم چنین، آخرین برنامه سازمان، موسوم به پروژه بهینه ‌سازی درباره ایجاد سامانه ملی پایش اطلاعات انرژی ساختمان است که این سامانه طی همکاری با مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی در حال ساخت است و از سال ۱۴۰۱ در دو بخش ساختمان ‌های نوساز و هم‌چنین ساختمان ‌های موجود، آغاز به کار خواهد کرد. همچنین برنامه تربیت مدرسان انرژی و شبیه‌سازی انرژی از دیگر برنامه‌ های این دفتر برای بهینه‌ سازی مصرف انرژی در کشور در دستور کار قرار دارد. البته همکاری وزارت راه و شهرسازی و وزارت کشور، و هم‌چنین وزارت ‌های نفت و نیرو را مهم‌ترین نیاز برای ایجاد سامانه رتبه‌بندی انرژی ساختمان‌ ها، و هم‌چنین اعطای پروانه بهره‌برداری انرژی ساختمان می ‌دانم تا همه این برنامه‌ها به هدف واقعی خود برسند.

حرف آخر؟

در خاتمه، ۲ درخواست خود را اعلام می‌کنم. با اشاره به این موضوع که آخرین چک‌لیست ‌های طراحی و نظارت مبحث نوزدهم ساختمان، تهیه شده و به وزارت‌ های راه و شهرسازی ارسال شده‌اند، درخواست می ‌کنم چک‌لیست‌ها هر چه سریع‌تر برای اجرایی ‌شدن و گام برداشتن در جهت حفظ منابع ملی و مصرف بهینه انرژی در کشور ابلاغ گردند. دوم این که با توجه به تهیه سامانه ملی پایش اطلاعات انرژی کشور، درخواست خود را مبنی بر اعطای صلاحیت ممیزی و بازرسی انرژی به اعضای سازمان نظام مهندسی، اعلام می ‌کنم.

منبع: سازمان نظام مهندسی ساختمان