حبیب الله بی طرف سازمان نظام مهندسی ساختمان در یک نگاه
طی بیست سال گذشته، سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانی و شورای مرکزی آثار مثبتی در حوزه ساخت و ساز شهری برجای گذاشته‌اند.
به گزارش اخبار نظام مهندسی (https://www.akhbarmohandesi.ir)، طی بیست سال گذشته، سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانی و شورای مرکزی آثار مثبتی در حوزه ساخت و ساز شهری برجای گذاشته‌اند.سازمان نظام مهندسی ساختمان در یک نگاه
سازمان نظام مهندسی ساختمان
سازمان نظام مهندسی ساختمان در یک نگاه
حبیب الله بی طرف بیان کرد: با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی و به تبع آن توسعه شهرها و ایجاد شهرهای جدید، مقوله شهرسازی و بنای ساختمان از جنبه سنتی خود خارج شده و با احداث ساختمانهای چند طبقه و مجتمعهای مسکونی و اداری، صنعت ساختمان بکلی متحول شد و لزوم بکارگیری استانداردهای فنی در طراحی و اجرای ساختمان و هم چنین رعایت استانداردها در تولید و کاربرد صالح ساختمانی و استفاده از نیروی کار ماهر و متخصص فنی، بیش از پیش احساس گردید.
وقوع زلزله شدید رودبار و منجیل در سال شصت و نه و خسارات گسترده جانی و مالی وارده و تحلیل علل خسارت که عمده‌ترین علت مقاوم نبودن ساختمانهای شهرهای مذکور برشمرده شده بود، باعث توجه جدی دولت و مجلس شورای اسلامی به این موضوع شد و بالاخره در سال هفتاد و چهار لایحه نظام مهندسی و کنترل ساختمان توسط وزارت مسکن و شهرسازی وقت، گرداوری و توسط مجلس شورای اسلامی بررسی و تصویب شد.
اهداف عمده قانون، شامل وضع مقررات ملی ساختمان بمنظور اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره‌وری مناسب، آسایش و صرفه اقتصادی ساختمانها، رشد و اعتلای مهندسی در کشور، ترویج اصول معماری و شهرسازی و مقررات ملی ساختمان، تنسیق امور مشاغل و حرفه‌های فنی و مهندسی، بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای آن و بالا بردن دانش فنی مهندسان و صاحبان حرفه‌های بخش ساختمان است.
بدین ترتیب برای تحقق اهداف ذکرشده، تأمین مشارکت هر چه وسیعتر مهندسان در انتظام امور حرفه‌ای خود در هر استان یک سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و برای هماهنگی در امور سازمانهای نظام مهندسی استانی و هم کاری با دستگاهها و نهادهای ذی ربط ملی، شورای مرکزی و سازمان نظام مهندسی ساختمان (کشور) تشکیل گردید.
طی بیست سال گذشته، سازمانهای نظام مهندسی ساختمان استانی و شورای مرکزی آثار مثبتی در حوزه ساخت و ساز شهری برجای گذاشته‌اند. برآورد میشود که در این دوره بالغ بر پانزده میلیون واحد مسکونی و اداری و تجاری در شهرهای کشور در دوره جاری بودن قانون ذکر شده، ساخته شده‌اند و قطعا این ساختمانها در مقایسه با ساختمانهایی که در دوره قبل از قانون ساخته شده‌اند از نظر استحکام، ایمنی و بهداشتی از کیفیت بهتری برخوردار هستند و روند بهبود کیفیت طی بیست سال اخیر نیز روند صعودی و افزایشی بوده است.
گرداوری و تصویب مجموعه مقررات مورد نیاز در حوزه ساخت و ساز شهری از جمله مقررات ملی ساختمان و مباحث بیست و دو گانه آن، دهها آئین‌نامه اجرایی و صدها شیوه‌نامه و دستورالعمل و نظام نامه‌های اجرایی، از جمله اقدامات مثبتی است که در این دوره انجام گرفته و نقش خیلی مهمی در استانداردسازی خدمات و فعالیتهای حوزه ساخت و ساز داشته است.
تنظیم و تنسیق امور مهندسین اعم از صدور پروانه صلاحیت در رشته‌های ۷ گانه، عضویت در سازمانها، تنظیم روابط مهندسین با کارفرمایان و مالکان و روابط مهندسان با شهرداریها و سازمانهای نظام مهندسی و انسجام مهندسان بعنوان یک تشکل حرفه‌ای نیز از جمله نتایج اقدامات سازمانهای نظام مهندسی ساختمان در سطح کشور است. لذا اجرای قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و فعالیتهای بیست ساله سازمانهای نظام مهندسی استانها آثار متعدد مثبتی در عرصه ساخت و ساز شهری داشته است.
رعایت ضوابط و الزامات ایمنی در فرآیند طراحی و اجرای ساختمان توسط مهندسین عضو سازمانهای نظام مهندسی، مهم ترین عامل در افزایش سطح ایمنی در ساختمان است و مهندسین عضو سازمانهای نظام مهندسی با کاربرد این ضوابط و مقررات در طراحیها و اجرای ساختمان و هم چنین مراعات اصول ایمنی در کارگاههای ساختمانی، امکان احداث ساختمانهای ایمن را فراهم میکنند.
شناسایی و کاربرد فناوریهای نوین در حوزه ساخت و ساز شهری، نه تنها به بالا رفتن کیفیت ساختمان و آسایش بیش تر بهره‌برداران می‌انجامد بلکه موجب ارتقای سطح ایمنی در همه ابعاد خواهد شد. هم کاری سازمانهای نظام مهندسی ساختمان و اعضای آن ها با ادارات کل کار و امور اجتماعی در زمینه رعایت اصول ایمنی در کارگاههای ساختمانی بویژه در پروژه‌های بلندمرتبه‌سازی، یکی از موارد مهم توجه به مقوله ایمنی است و خوشبختانه عمل کرد سازمان نظام مهندسی استان تهران در این زمینه،سبب کاهش قابل توجه حوادث و خسارات ناشی از عدم رعایت ایمنی شده است.
سازمانهای نظام مهندسی علی رغم خدمات گسترده و مثبتی که داشته‌اند و لکن هنوز نقش این سازمانها در چرخه خدمات مهندسی و چرخه ساخت و ساز شهری، کامل نشده است و کاستیهای متعددی در این حوزه وجود دارد. اگر چرخه ساخت و ساز شهری را در ۳ مرحله طراحی، اجرا و نظارت خلاصه کنیم، حضور مهندسین عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان در مراحل طراحی و نظارت در مقایسه با مرحله اجرا، بهتر و بیش تر است.
در صورتیکه عملاً حوزه اجرای ساختمان در شهرها در دست افراد غیرعضو سازمانهای نظام مهندسی است که البته این ها ۲ گروه‌اند؛ گروه اول کسانی هستند که علی رغم فعالیت حرفه‌ای قابل قبول و لکن خارج از ضوابط و مقررات و چارچوبهای سازمانهای نظام مهندسی فعالیت دارند، گروه دوم که اکثریت هستند، متأسفانه اشخاص بدون هرگونه صلاحیت حرفه‌ای بوده و بیش تر با مقاصد سودجویی به این حرفه وارد شده‌اند.
چالشهای دیگر مرتبط با سازمانهای نظام مهندسی وجود فعالیت صوری برخی از مهندسین، در حوزه اجراست، بدین معنا که اجرای ساختمان توسط یک سازنده فاقد صلاحیت انجام میشود و لکن در کنار ناظر، شخص حقیقی یا حقوقی دیگری بعنوان مجری ذیصلاح وجود دارد که عملاً هیچ نقشی در اجرای ساختمان نداشته و متأسفانه با دریافت حق‌الزحمه ناچیز، مسئولیت کیفیت اجرا را بعهده میگیرد.
سازمانهای نظام مهندسی در سامان دهی اعضای حقوقی از نظر صلاحیت و کنترل ظرفیت، چندان موفق نبوده‌اند و ما امروز شاهد برخی تخلفات عمقی در فعالیت بعضی از اشخاص حقوقی هستیم که عمل کرد آن ها منزلت اجتماعی و حرفه‌ای مهندسین را تنزل داده است.
لذا باید اذعان کنیم که سازمانهای نظام مهندسی ساختان استانها در استقرار واقعی مجری ذیصلاح یا سازنده ذیصلاح در فرآیند اجرای ساختمان و هم چنین در کنترل صلاحیت و ظرفیت برخی از اشخاص حقوقی عضو سازمانهای نظام مهندسی و جلوگیری از تخلفات حرفه‌ای آن ها موفق نبوده‌اند و بدلایل ذکر شده و برخی دلایل دیگر کیفیت ساخت و سازها و بویژه رعایت اصول معماری و شهرسازی در فرآیند رشد و توسعه شهری مطلوب و در خیلی از موارد منطقی هم نبوده و سبب مشکلات عمده‌ای چون نامناسب بودن دسترسیها و معابر و روند ترافیکهای فرسایشی در آمد و شد شهروندان شده است. در یک جمله میتوان گفت که متأسفانه اصول علمی شهرسازی و مناظر دلپذیر معماری در فرآیند توسعه شهرهای ایران مغفول مانده است.
امروز بعد از گذشت بیست سال از عمر قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و علی رغم اقدامات مثبت ناشی از اجرای این قانون، متأسفانه چالشهای گسترده‌ای در فراروی سازمانهای نظام مهندسی استانها قرار دارد. به طوریکه هنوز کیفیت ساخت و سازهای شهری به اندازه مطلوب نرسیده است و در تعاملات با شهرداریها و ادارات راه و شهرسازی استانها و شهرستانها از نظر حدود وظایف و مداخلات در محدوده امور حاکمیتی با امور حرفه‌ای، دچار مشکلاتی هستند، بعلاوه آن که از منظر مسائل داخلی مانند تداخل هویت حرفه‌ای با هویت صنفی، انتخابات هیئت مدیره‌ها و بازرسین، تشکیل مجامع عمومی در استانهای پرجمعیت و فرآیندهای تصمیم‌گیریها و بازرسیها و نظارتها گرفتار ناسازگاریها و ناکارآمدی‌هایی هستند که نیازمند آسیب‌شناسی، اصلاح و بهبود است.
پیچیدگی، عمق و گستردگی این چالشها، تناقصات و عدم مراعات اصول کلی عدالت، انصاف، سلامت و اخلاق حرفه‌ای در فرآیند فعالیتهای سازمانهای نظام مهندسی ساختمان، گاهی آن چنان جلوه و بروز کرده است که برخی از سیاست مداران و قانون گذاران و حتی پیشکسوتان را به این نقطه رسانده است که بحث انحلال این سازمانها را در ذهن خود خطور داده‌اند. اگرچه اعتقاد اینجانب این است که مسیر اصلاح و بهبود تدریجی، درمان رفع مشکلات خواهد بود. در این مقوله مهم ترین اقدام موثر، پس از بیست سال از فعالیت سازمانهای نظام مهندسی ساختمان در استانها، اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان است که امیدواریم این مهم در آینده نزدیک به انجام برسد.
منبع : سازه نیوز
