بررسی راه آهن ایران

تاریخچه ای از راه آهن ایران

پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق اولین راه‌آهن در ایران به سال ۱۸۴۸ میلادی از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمی‌گردد و بقایای این مسیر هنوز در مسیر رشت به پیربازار و یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد،۱۲ کیلومتر از این مسیر تا اواسط دوره رضا شاه همچنان مورد استفاده بوده‌است. در ۱۸۸۶ میلادی با احداث خط راه‌آهن محمودآباد (سواحل جنوبی دریای مازندران) به آمل احداث گردید.در واقع قرار ب.د که این طرح تا تهران ادامه یابد، ولی با کارشکنی‌های پیمانکاران بلژیکی با شکست رو به رو شد.

کد خبر: 190911007 تاریخ انتشار: چهارشنبه ۲۰ شهریور ۹۸ - ۱۲:۵۵ ب.ظ

مقدمه :

در سال ۱۹۱۸ میلادی، راه‌آهنی از بوشهر تا برازجان به طول ۶۰ کیلومتر توسط انگلستان کشیده شد. اولین مسیر از خطوط راه آهن موجود که هم اکنون در کشور استفاده می‌شود مسیر تبریز به جلفا به طول ۱۴۹ کیلومتر می‌باشد که در سال ۱۲۹۵ افتتاح شد.

منابع آزمون نظام مهندسی عمران اجرا پایه ۳
منابع آزمون نظام مهندسی عمران پایه ۳

ایران در میانه دعوای قدرت های بزرگ

ایران همواره حیاط خلوت قدرت های بیگانه تلقی می شده. آمدن خط آهن به اروپا، اروپایی ها را به فکر انداخت تا برای تسهیل منافع خود، ایران را نیز صاحب راه آهن کنند. انگلستان نخستین گروهی بود که فکر ورود راه آهن به ایران را در ذهنش می پروراند.

بلندپروازی بعدی از آن ژرمن ها بود که می خواستند خط آهنی از آنکارا تا خلیج فارس بکشند. آلمان ها نیز نتوانستند به خواسته خود برسند و تضاد منافع با دیگر قدرت های اروپایی، آنها را به سنگ اندازی برای انجام این کار واداشت. علاوه بر این دو، روسیه تزاری هم هوای کشیدن راه آهن از شمال به خلیج فارس را در سر می پروراند. در این میان، ناصرالدین شاه که خود را در مخمصه روس ها و انگلیسی ها گرفتار می دید، به آلمان ها پناه برد.

پایان دعواها و آغاز راه آهن در ایران

نکته جالب این است که با وجود دعوای آلمان ها، روس ها و انگلیسی ها بر سر راه آهن، در نهایت این مسیو بواتال فرانسوی بود که موفق شد امتیاز ساخت راه آهن را از ناصرالدین شاه بگیرد. و نتیجه آن شد که یک شرکت بلژیکی با خریدن امتیاز از بواتال، شروع به ساختن راه آهن حضرت عبدالعظیم کرد و در سال ۱۸۸۸ میلادی و ۱۲۶۱ شمسی، تمام دعواها پایان یافت.

خط آهن تهران-شهر ری پای راه آهن را به ایران باز کرد. در سال های بعد از آن، در مسیر بوشهر-برازجان و تبریز-جلفا و نیز میرجاوه-زاهدان نیز راه آهن کشیده شد تا سال ۱۳۰۶ شمسی که آرزوی راه آهن سراسری محقق شد.

راه آهن سراسری ایران

ایجاد راه‌آهن سراسری همیشه یکی از آرزوهای ملی بود؛ و با اینکه در حدود نیم قرن تلاش هایی در انجام این امر خطیر به عمل می‌آمد، تحقق این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید.

در سال ۱۳۰۶ شمسی و در زمان سلطنت رضا شاه، آرزوی ایرانی ها برای داشتن یک خط آهن سراسری به واقعیت بدل شد. یک سال پیش از این، در سال ۱۳۰۵ لایحه تأسیس آن از تصویب مجلس شورای ملی گذشته بود. همانطور که احتمالا بدانید این همان خط راه اهن پر سر و صدایی است که از جنوب تا شمال ایران کشیده می شد، بندر شاهپور( امام خمینی فعلی) را به بندر شاه(بندر ترکمن فعلی) متصل میکرد.

راه آهن قم-یزد هم از دیگر خطوط راه آهن است که در سال های دهه ۲۰ شمسی در ایران احداث شدند. ساخت این خط در سال ۱۳۱۷ شروع شد. اما در حین ساخت به علت جنگ، کار ساخت آن متوقف می شود. پس از جنگ و در سال ۱۳۲۶، عملیات ریل گذاری از قم به کاشان انجام می شود تا اینکه در سال ۱۳۲۸ ریل گذاری آن خاتمه یافته و بهره برداری از آن شروع می شود.

راه آهن ایران پس از انقلاب

برقی کردن راه آهن که نخستین قرارداد آن در سال ۱۳۵۴ برای مسیر تبریز-جلفا و با روس ها منعقد شده بود، در سال ۱۳۶۱به انجام رسید

هم اکون شاهد آن هستیم که خطوط ریلی عبوری تهران- اهواز، تهران-مشهد، تهران-اصفهان، تهران-بندرعباس، تهران-تبریز و تهران- یزد از قطارهای برقی برخوردار می باشند.

کریدورهای عبوری از ایران

ایران از دیرباز محل عبور و توقف کاروان های تجاری بوده است. از آن زمان که جاده ابریشم، پای تاجران را به ایران می گشود و کاروانسرا های کوچک و بزرگ در همه جای ایران میزبان آنها بودند تا به امروز که آسمان و زمین ایران، مسیر عبور قطارها و هواپیماها از سراسر دنیاست.

شاید بد نباشد بدانید که کریدور در حقیقت دالان یا راهرویی است که برای حمل و نقل بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو کریدورهای بین المللی، شبکه های حمل و نقلی هستند که از راه آهن، جاده ها و یا آبراه ها برای ترانزیت بین المللی کالا و مسافر استفاده می کنند.

ایران یکی از کشورهای اصلی در مسیر شمال-جنوب به شمار می رود. مسیر عبوری که از شمال اروپا (فنلاند) سرچشمه گرفته و به جنوب خلیج فارس، کشورهای حوزه اقیانوس هند و آسیای جنوب شرقی ختم می شود. قطارهایی که از اروپای شمالی برای جابه جایی بار یا مسافر خود حرکت می کنند، در مسیر خود از بنادری که در جنوب دریای خزر(انزلی و امیرآباد) واقع شده اند و یا بنادری که در جنوب ایران(بندر عباس و بندر امام) قرار دارندعبور می کنند.

مطابق آخرین آمارها، ایران در حال حاضر ۱۳،۴۳۷ کیلومتر خط ریلی استاندارد دارد. در زیر نگاهی بیندازید به نقشه راه آهن سراسری در ایران