۱۵ پاسخ به ۱۵ سوال مسکنی علی نیکزاد

به دنبال گفت‌وگوی اخیر وزیرسابق راه وشهرسازی با خبرگزاری‌ها که درقالب آن با طرح 15 سوال مسکنی از وزیر فعلی راه‌وشهرسازی انتقاد کرده بود ،یک اقتصاددان با ارائه پاسخ‌های کارشناسی به این سوالات، دراین زمینه نظرات خود را مطرح کرد.

15 پاسخ به ۱۵ سوال

۱۵ پاسخ به ۱۵ سوال مسکنی علی نیکزاد

وکیلی: منظور ایشان این بوده که در دولت قبل برای سرعت بخشیدن به تکمیل مسکن مهر ۸۰۰ میلیارد تومان در ماه اختصاص داده شده ودولت فعلی این عدد را به یک‌ چهارم تقلیل داده است. درواقع آقای نیکزاد می خواهد بگوید به مسکن مهر کم‌لطفی وکم توجهی شده است وبه باور ایشان اگر همانند دولت قبل ماهی ۸۰۰ میلیارد تومان (در ماه) به این پروژه تزریق می‌شد واحدها با سرعت بیشتری تکمیل می شد. این نتیجه گیری درحالی است که ما باید به حوزه مسکن به عنوان بخشی ازاقتصاد ونه تمام اقتصاد کشور نگاه کنیم وهمچنین بخش مسکن مهر به عنوان یک جزیی از موضوع عمومی مسکن تلقی کنیم.باید درنظرگرفت وقتی در اقتصاد کشوررقم نقدینگی ازهزار تریلیون تومان تجاوز کرده است تزریق منابع جدید به بازار وازجمله حوزه مسکن وانتظار آثارمثبت و مهار تورم دوراز عقل ومنطق اقتصادی است. با این پیش فرض اگر قرار باشد درحوزه ای که نیاز مالی مشخصی دارد ما به همان میزان پول تزریق کنیم چون تامین این منابع از باز تولید اقتصاد کشور حاصل نمی شود وباتوجه به رکود اقتصادی وظرفیت های تولیدی بسیار خالی که در اقتصاد کشور وجود دارد مشکلات اقتصادی ما تشدید خواهد شد.

اما با همین شرایط اقتصادی دولت قبل سالی ۸۰۰ میلیارد تومان تزریق کرده است؟

وکیلی: در دولت قبل درآمدهای نفتی بسیار بالا و قیمت هربشکه نفت خام حدود ۱۴۰ دلار بود وبا شرایط فعلی که قیمت نفت به حدود هربشکه ای ۴۰ دلار یعنی یک سوم تقلیل پیدا کرده است قابل قیاس نیست. درواقع درموقعیت کنونی تزریق پول به اقتصاد کشوردرحکم تزریق سم به بدنه اقتصاد کشور است.البته نباید فراموش کرد که آرمان هردولت این است که پرونده مسکن مهر را مختومه اعلام کند ولی بستن یک پرونده نباید به قیمت تحمیل تورم سنگین به بدنه اقتصاد کشور باشد. چرا که تزریق اعتبارات مالی عظیم برای سرعت بخشیدن به تکمیل و تحویل سراسری این واحدها تورم زا خواهد بود.ضمن اینکه نباید انتظارات مالی سایربخشها را نیز نادیده گرفت و ما بخش هایی بسیار استراتژیک تر ازبخش مسکن داریم که نیاز به منابع مالی قابل توجه دارند.شما اگر به بودجه عمرانی سال ۹۶ نگاه کنید می بینید علی رغم اینکه سعی شده به بخش های مختلف منابع تخصیص داده شود اما تلاش شده که این امر بر مبنای امکانات تامین منابع صورت گیرد چرا که محل های منابع بسیار محدود است. به هرحال باید درنظربگیریم که ما درشرایط اقتصادی به سرمی بریم که باید به صورت منطقی و تعادلی ،منابع را تخصیص دهیم و قسمتهایی که ازنظر استراتژیکی مهم هستند از لحاظ دریافت بودجه نسبت به سایر بخشها دراولویت هستند.

 وزیر سابق راه درهمین حال مدیریت کنونی مسکن را بابت اینکه منابع مسکن مهر خرج پروژه های دیگرشده سرزنش کرده وخطاب به عباس اَخوندی گفته با این کار، دولت یازدهم سبب اعتراض، اعتصاب، تحصن و تعطیلی پروژه ها شده است؟

وکیلی: مدیریت مسکن درکشورنباید تمرکزش روی یک پروژباشد وسایر پروژه های منطقه ای و استراتژیک مسکن را فراموش کند وسیاست گذاری بخش مسکن باید به گونه ای باشد که نگاه کلان به همه ابعاد حوزه مسکن داشته باشد. مثلا فرض کنید دراستانهایی که به دلیل مشکلات مسکن، حرکت جمعیتی به سمت شهرهای بزرگ اتفاق می افتد ممکن است دولت از نظر استراتژیکی تصمیم بگیرد درآنجا پروژه اجرا کند. به هرحال مسکن مهر به تخصیص منابع نیاز دارد و باید برای آن خرج کرد اما ازآن محل اگر وصولی صورت می گیرد هیچ دلیلی ندارد خرج خودش بشود. ممکن است صرف پروژ ه های استراتژیک دیگری شود. درواقع به اعتقاد من باید یک مطالعه درست صورت بگیرد تا پاسخ درستی هم متقابلا به آن داده شود. وقتی می گوئیم ده هزار میلیارد تومان ازمحل وصول اقساط مسکن مهر برای پروژه های دیگر صرف شده باید این پروژه ها زیر ذره بین برود ورصد شود که این پروژه ها چقدر استراتژیک وراهبردی بوده است و چه میزان درَاجرای آن امنیت و سیاست کل کشور مطرح بوده است؟بنده شخصا اگر درحوزه مسکن مسوول بودم اگر منابع مالی کافی دراختیار داشتیم به جای اینکه آن را برای اتمام واحدهای نیمه کاره مسکن مهر صرف کنیم آن را دراستانها ی مرزی که سد محکم دربرابر ورود بیگانه به کشور هستند سرمایه گذاری می کردم،چرا که اسکان افراد محلی دراین نقاط واشتغالزایی برای آنها سبب افزایش ضریب امنیت کشور می شود و از مشکلات هجوم جمعیت به شهرهای بزرگ جلوگیری میکند.

اما درنظرداشته باشید که نارضایتی های مردمی بسیاری درپروژه مسکن مهرایجاد شده است به طوری که درمقاطع مختلف متقاضیان این واحدها اقدام به برگزای تجمع می کنند وحتی اخیرا هم در جریان بازدید رئیس کل بانک مرکزی ازنمایشگاه مطبوعات با اعتراض جمعی از متقاضیان مسکن مهر روبرو شد!

وکیلی:اصولا نظرات کارشناسی اقتصاد کلان را درشاخه های مختلف مسکن به صورت توامان می بینند.بله ممکن است گروه های مختلفی درمسکن مهر ناراضی باشند اما تصمیمات کارشناسی براساس سیاست گذاری های کلان صورت می گیرد.

صما:علاوه براین علی نیکزاد گفته چرا دولت یازدهم ازمحل فروش زمینها و املاک وزارت راه، هزینه زیر ساخت های مسکن مهررا تامین نکرده وبه جای آن اقدام به افزایش سرمایه بانک مسکن کرده است؟

وکیلی:آنچه که مسلم است نهادهائی که متولی برداشتن بار مسکن اززمین هستند می بایست دارای منابع مالی وسرمایه ای کافی باشند ودرواقع این مهم نه تنها دربانک مسکن بلکه درسایرسیتسم های بانکی کشور ما نیز باید اتفاق بیفتد چرا که بانکها باید در قد وقواره ای که مسوولیت دارند به همان اندازه نیز دارای منابع مالی باشند. اگر قرارباشد بانک مسکن متولی اصلی تامین منابع مالی مسکن باشد ولی ازطرفی سرمایه و اعتباراتش قلیل باشد و ازمنابع درچرخش کافی نیز برخوردار نباشد چطور می توانیم انتظار داشته باشیم این بانک تخصصی مشکلات بخش مسکن را حل کند؟ درنتیجه اگرازمحل فروش برخی از زمینها منابعی تامین شده است و به عنوان افزایش سرمایه بانک مسکن تخصیص داده شده است کاراشتباهی صورت نگرفته واتفاقا” به نظر من این اقدام سیاست درست ولازم الاجرا بوده است چرا که بانکهای ما درقیاس با بانکهای بین المللی سرمایه های بسیار ناچیز دارند. درنظرداشته باشید که منابع مالی کوچکترین بانکهای اروپایی چندین میلیارد یورو است درصورتی که حجم سرمایه بانکهای ما اغلب به یک میلیارد یورو هم نمی رسد. بانک اگرقرارباشد بنا به تعریف علمی اش دریک اقتصاد ۸۰ میلیون نفری و در کشوری به وسعت کشور بزرگ ایران فعالیت کند باید به معنای واقعی کلمه بانک باشد وسرمایه اولیه کافی ولازم را داشته باشد.نباید تصور کرد که سیستم بانکداری صرفا” به جذب منابع ازمردم و تخصیص آن به جاهای دیگر خلاصه می شود.چنین مکانیزمی بانکهای استراتژیک ما ومخصوصا” بانک مسکن را که ازبانکهای مهم است به خطرمی اندازد چرا که وظیفه آن فقط فعالیت بانکی نیست بلکه مسوولیت تولید وتامین مالی بخش مسکن را نیز عهده دار است.البته انتقاد وزیرسابق راه وشهرسازی دراینباره فقط دریک صورت قابل پذیرش است وآن هم درصورتی است که منابع که وزارت راه ازمحل فروش املاک به بانک مسکن انتقال داده در خارج ازسرمایه بانک مسکن و درجایی دیگر نظیرشرکتهای اقماری بانک مسکن استفاده شده باشد که بنده در جریان نیستم و اطلاعی دراین زمینه ندارم.

موضوع دیگری که ذهن علی نیکزاد را درحوزه مدیریت فعلی مسکن مشغول کرده این بوده که چرا رونق در بخش مسکن به عنوان اصلی ترین تکلیف وزارت راه و شهرسازی در اقتصاد مقاومتی بعد از ۳ سال محقق نشده است؟ شما چه می گویید؟

وکیلی: پاسخ این سوال را باید درواقع در محدویت های مالی و اقتصادی پیدا کرد.وقتی منابع محدود است باید درحد امکاناتی که دراختیار است ازمسوولان انتظارداشت. آحاد منتقدان باید انصاف داشته باشند و ازخود بپرسند اگر جای هیات دولت فعلی بودند با این محدودیت ها آیا می توانستند بهتر ازاین وفعال ترو گسترده ازاین عمل کنند؟

 وزیر سابق راه وشهرسازی درپرسشهای ۱۵ گانه خود درهمین حال گفته چرا بعد از یکسال از معرفی انواع و اقسام مشوقهای مالی و تبلیغی برای تسهیلات خرید مسکن مردم از این طرح استقبال نکرده اند؟

وکیلی: اتفاقا” بلافاصله بعد ازاینکه اعلام شد سود تسهیلات مسکن پایین آمده و مبلغ وام افزایش یافته ، صف تقاضای وام در بانکها بسیار طولانی شد. شما اگر به آمار بانک مسکن مراجعه کنید می بینید ظرف دو هفته گذشته به دلیل اینکه منابع مالی مورد انتظار بانک مسکن در اختیار این بخش قرار گرفت و همچنین هزینه سود تسهیلات نیز کاهش یافت به یکباره صف طویل متقاضیان به شدت بالا رفت.این امر نشان می دهد که بازار کشش دارد واگرچنین مشوقهایی تهیه شود مردم تشویق می شوند که به سمت اخذ این نوع وامها بروند.

 این وزیر احمدی نژادی در عین حال از دولت درخواست کرده که پاسخ دهد برای اجرای تذکر مقام معظم رهبری در اولین دیدار هیات دولت در مورد تکمیل مسکن مهر که صراحتاً فرمودند، چه کرده است ؟

وکیلی: به نظر بنده دولت درحد امکانات ،توانایی ،استراتژیک بودن مسکن مهر درقیاس با سایر بخش ها ونیز با توجه به محدودیت های تامین منابع مالی برای این بخش ونیز با درنظرگرفتن واقعیت های اقتصادی کشور دراین مسیر گام برداشته است.

مسکن اجتماعی بعد از سه سال وعده به کجا رسیده است؟این سوال دیگری است که مدیریت پیشین مسکن ازمدیریت فعلی مسکن پرسیده است؟

وکیلی:در درجه اول پاسخ منطقی به این سوال این است وقتی ما پروژ‌ه‌های ناتمام و کثیری در قالب تعداد قابل توجهی واحدهای ناتمام مسکن مهر داریم اجرای یک پروژه جدید حتی اگر بحث آن سال‌ها در کابینه های مختلف مطرح بوده باشد، اصولا منطقی به نظر نمی‌رسد .ضرب‌المثلی وجود دارد که” یک ده آباد به از صد شهر خراب است”. بنابراین بهتر این است که ما عملا” منابع‌مان را به یک پروژه نیمه تمام و در عین حال مهم تخصیص دهیم و آن را تکمیل کنیم. واضح است برای پاسخ به سوال اینکه چرا مسکن اجتماعی بعد ازسه سال اجرایی نشده باید گفت در حالیکه ما ده ها هزار واحد ناتمام در بخش مسکن مهر و یا اماکنی که در سایر نهادها از طریق تعاونی‌هائیکه به صورت مستقل خودشان شروع کرده و ناتمام مانده است داریم نباید پروژه جدید شروع کنیم. چرا که این رویکرد سبب سرگشتگی برای اقتصاد وحاکمیت می شود واساسا” کسی که حسن‌ سوابق مدیریتی داشته باشد هیچ‌وقت پروژه‌ها را بقول عوام یکی پس از دیگری زخمی نمی کند و برای خوشامد عوام پروژه های نیمه کاره را به صورت نمایشی افتتاح نمی کند.

البته شاید این انتقاد وزیر سابق راه ازجهاتی وارد باشد چرا که دولت فعلی قول مساعد برای ساخت مسکن اجتماعی را به مردم داده بود!

وکیلی:ببینید درشرایط مدیریتی گاهی با همه محدودیت‌ها مسوولان نمی توانند درقبال مطالبات پاسخ منفی دهند چرا که درآنوقت هجمه بزرگی برعلیه آنها به راه خواهد افتاد که مثلا مسوولین نمی‌خواهند کار کنند و باید بروند! طبیعی است که دراین شرایط مسوولان ناگزیرهستند که راجع به امکان سنجی طرحها مثبت صحبت کنند اما در هرحال باید فرصت اجرایی کردن مهیا شود و با مردم صادق بود. سوال این است که وقتی ما هنوز مسکن‌هایی داریم که به صورت وسیع تکمیل نشده اند چگونه می توانیم حالا بیائیم باب مسکن اجتماعی را باز کنیم،؟

آقای وزیر راه سابق مسکن، همچنین سوال کرده که چه فکری برای تولید سالیانه ۵۰۰ هزار واحد کسری واحد مسکونی در کشور شده؟

وکیلی:برای پاسخ به این سوال باید بررسی کرد که آیا روند اقتصاد در کشور طی چند سال اخیر از نظر اقتصادی مطلوب بوده است یا نه !ما باید محدودیت‌ها را ببینیم. اقای نیکزاد درنظر داشته باشند که ساخت ۵۰۰ هزار واحد در سال وعده نیست، بلکه برنامه است، اما وقتی تحریمها به طور کامل برداشته نشده و قیمت نفت به یک ‌سوم تقلیل پیدا کرده است چگونه می توان انتظار داشت که برنامه های فرادستی به صورت عادی وایده آل اجرایی شود؟ به نظر من درطرح مشکلات باید جانب انصاف را گرفت و طرف سوال کننده خود را جای پاسخ دهنده قرار دهد.به هرحال ما باید محدودیت ها، شرایط و مقتضیات را در نظر بگیریم.یادمان باشد که همیشه ازدیکته نوشته شده می توان غلط گرفت. اگر کسی را وارد گود مسئولیت مدیریتی می کنیم باید جهات مثبت و منفی اقدامات او را به صورت توامان و در ظرف مکان و زمان خاص خودش باید ارزیابی کرد.

نیکزاد همچنین به ارائه آماری پرداخته وگفته دولت دهم از ۴٫۳۰۰٫۰۰۰ واحد مسکن مهر شهری و روستایی ۲٫۸۰۰٫۰۰۰ واحد به اتمام و افتتاح رساند و چرا دولت یازدهم عاجز از تکمیل ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ واحد مسکن شهری با پیشرفت فیزیکی ۷۰% تحویل گرفته شده از دولت دهم می باشد. در حالی که با مدیریت جهادی ظرف یکسال پرونده مسکن مهر قابل اتمام بود!

وکیلی:اگر به گفته های مدیران مسکن در دولت های قبل مراجعه می کنیم می بینیم که آنها وعده داده بودند که براساس برنامه ریزی ها تمامی واحدهای مسکونی مهر ظرف ۱۸ ماه تکمیل و واگذارمی شوند اما می بنیم که این وعده ها محقق نشد وفعلا سه دولت درگیر مسکن مهرشده اند.به هرحال همانطورکه اشاره شد هیچ دولتی اصولا مایل نیست که یک پروژه مردمی وضروری را به طورناتمام و بدون اقدام رها کند وده ها هزارمتقاضی مسکن را بلاتکلیف بگذارد.بنده اطمینان دارم با بهبود شرایط اقتصادی کشوروروشهایی که دولت وبانک مرکزی وسیستم بانکی وبورس کشور برای انتشار اوراق خزانه وتصفیه بدهی های دولت به بستانکاران و علی الخصوص پیمانکاران ساختمانی مسکن مهرپیش بینی کرده اند،تامین منابع لازم برای تکمیل واحدهای ناتمام واحداث واحدهای جدید به طور تدریجی صورت خواهد گرفت و ظرفیت اسکان متقاضیان افزوده خواهد شد.

 و در نهایت اینکه وزیر سابق راه از همتای خود در دولت یازدهم درخواست کرده نقدهایش از مسکن مهر مودبانه باشد!

وکیلی:ممکن است فردی در سخنانش از ده‌ها لغت و عبارت متین و وزین استفاده کند اما یکبارهم به صورت ناخواسته کلمه‌ای عامیانه برای توصیف یک امر به کار ببرد. به نظر من درست نیست که این یک کلمه را بزرگنمایی کرد. بنابراین با قبول اینکه هیچ کس از لغزش‌های کلامی به دور نیست، نباید در این زمینه اشتباهات کوچک را بزرگ کرد. به نظر بنده این جدال‌های لفظی بین مدیران فعلی وسابق راه درست نیست و اگر فرد یا مسئولی واقعا برای مردم نگران است درمحتوای انتقادات خود اقدام به ارائه راهکارهای عملی کند. یادمان باشد طرح سوال و انتقاد آسان است و ارائه راهکار ونسخه های کارشناسی کارآمد اما سخت است!

منبع: صما

مرجع اخبار نظام مهندسی و آزمون نظام مهندسی

برای مشاهده مجموعه کامل اخبار نظام مهندسی کلیک کنید.

مجموعه کامل محصولات آزمون نظام مهندسی را در اینجا ببنید.