بررسی مشكلات ساختار نظام مهندسی در گفتگو با کمال الدین شهریاری حق مردم، انتخاب مهندس در ساخت و ساز است
متاسفانه این سازمان با دریافتهایی که از مهندسان با عناوین مختلف داشت امروزه تبدیل به سازمانی ثروتمند و پول دار شده است.
به گزارش پایگاه خبری اخبار مهندسی- مرجع اخبار نظام مهندسی کشور، متاسفانه این سازمان با دریافتهایی که از مهندسان با عناوین مختلف داشت امروزه تبدیل به سازمانی ثروتمند و پول دار شده است.حق مردم، انتخاب مهندس در ساخت و ساز است
حق مردم، انتخاب مهندس در ساخت و ساز است
حق مردم، انتخاب مهندس در ساخت و ساز است
نقصی که در جامعه مهندسی مشاهده میکنیم ناشی از ضعف قانون نبود بلکه به علت ضعف در اجرای آن است.
وجود ساختمانهای نا ایمن سبب کاهش ایمنی در محیط شهر شده و تاثیر مخربی بر سطح محیط زیست شهری دارد.
در رابطه با مسکن مهر باید گفت که بواسطه پافشاری دولت قبل برای ارزان تمام شدن این ساختمانها متاسفانه از نظر کیفیت خیلی پایین هستند بطوریکه بعضی از این ساختمانها قبل از بهره برداری علایم نا ایمنی در آن ها ظاهر میشود.
هويت، گم شده اين روزهاي شهرهاي ايران است. شهرهايي كه با ساختمان هاي غول پيكر و غريبه با فرهنگ اين سرزمين محصور شده اند و خبري از معماري باشكوه ايراني- اسلامي در آن ها نيست. معماري ايراني- اسلامي آن زمان از شهرهاي سرزمين مان رخت بربست كه متوليان به جاي نظارت بر ساخت و ساز و خلاقيت و نوآوري در اين عرصه، در انديشه سوداگري و منافع خويش افتادند. سازمان نظام مهندسی ساختمان با هدف نظم و نسق دادن به ساخت و ساز کشور شکل گرفت ولی در حال حاضر پس از گذشت بیست سال از تصویب قانون و تشکیل این سازمان، نقش آن چندان پررنگ در ساخت و ساز ها نیست و این امر، امروزه تا جایی پیش رفته که بنظر برخی کارشناسان بود و نبود آن در عرصه صنعت ساختمان کشور چندان اهمیتی ندارد. لذا با توجه بجایگاه و لزوم ایجاد اولیه سازمان نظام مهندسی ساختمان و تاثیر آن در شهرها ،گفتگویی داشتیم با دکتر سید کمال الدین شهریاری که در حال حاضر نماینده و عضو کمیسیون عمرانی مجلس هستند و در سال هفتاد و چهار که قانون نظام مهندسی ساختمان در مجلس تصویب شد، وی روي این قانون کار کرد و پس از تصویب قانون ، نخستین معاون وزیری بود که در دوران خدمتش، معاون نظام مهندسی و اجراي ساختمان در وزارت مسکن و شهرسازی شد که بموجب همین قانون اولین آیین را تهیه و در دولت مصوب نمودند و نیز اولین دوره انتخابات نظام مهندسی در همین دوران برگزار گردید.در این گفتگو از اولین روز‌های تشکیل سازمان و شرایط ساخت‌و ساز پیش از ایجاد سازمان تا علت منحرف شدن سازمان و چالش های فعلی که با آن مواجه است را جويا شدیم.
باتوجه به بحث مطرح شده در مورد صلاحیت و پروانه های صادره سازمان نظام مهندسی ساختمان ، آیا شما دارای پروانه سازمان هستید و تا به حال بموجب دارا بودن پروانه، پای برگه پروژه ای را امضا کرده اید؟
بله حدود سی سال است که دارای پروانه هستم ولی تا به حال پای هیچ برگه نقشه، برگه مجری و ناظری را امضا نکرده ام.
علت این عدم امضا از طرف شما چیست؟
امضا کردن کار خطا و اشتباهی نیست ولی من در این سی سال با وجود دارا بودن سهمیه به علت آن که وقت و زمان کافی نداشتم تا بموجب آن امضا، سر ساختمان حاضر شده و بر همه مراحل آن نظارت و کنترل دقیق داشته باشم، اینکار را انجام ندادم. در واقع زمانی که مهندسی امضا میکند، باید بر مراحل ساخت آن ساختمان، نظارت و کنترل کرده و پای امضاي خویش بایستد ولی متاسفانه در حال حاضر کسانی هستند که هیچ گاه ساختمان را ندیده اند و پای برگه را امضا میکنند.
با توجه به چالش و مشکلات فعلی سازمان، قبل از تصویب قانون و ایجاد سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان، وظیفه تایید و صدور پروانه های ساختمانی بعهده چه كسي بود؟
حق مردم، انتخاب مهندس در ساخت و ساز است
قبل از ایجاد این سازمان، در ابتدا وظیفه تایید و تصویب نقشه ها و صدور پروانه و کنترل ساختمانها بعهده دفتر فنی شهرداریها و نظام شهرداریها بود و اینکار را انجام میدادند اما با توسعه ساخت و ساز کشور و ورود حرفه مهندسی به امر ساخت و ساز، به تدریج نظام اولیه ای تشکیل گردید که بموجب قانون آن ۴ رشته مهندسی شامل معماری،عمران، برق و مکانیک دارای نظام بوده و پروانه میگرفتند تا این که قانون نظام مهندسی ساختمان در سال هفتاد و چهار، تصویب شد و بعد از آن در سال هفتاد و پنج آیین نامه آن تهیه و به تصویب هیات وزیران رسید و آن ۴ رشته در قانون جدید به ۷ رشته اصلی و یک سری رشته های مرتبط که در قانون تعریف گردیده، تبدیل شدند .
باگذشت بیش از بیست سال از تصویب قانون نظام مهندسی ساختمان، آیا این قانون به اهداف خویش در امر ساخت و ساز شهرها رسیده است؟
این قانون به بسیاری از مسائل نظم بخشیده ولی اگر به اهدافی که در قانون ذکر شده نگاه کنیم، متاسفانه متوجه می شویم که بسیاری از این اهداف نادیده گرفته شده و تا به حال محقق نشده است.
بنظر شما یکی از همین اهدافی که در ساخت و ساز شهری به آن تاکید شده ولی پس از گذشت بیش از بیست سال از تصویب قانون نظام مهندسی ساختمان هم چنان محقق نشده، کدام است؟
یکی از مهم ترین اهداف این قانون، ترویج فرهنگ اسلامی در امر ساخت و ساز مسکن و شهرسازی بوده است. ولی امروزه در ساخت و ساز کشور ، شما چه رنگ و بویی از معماری و شهرسازی اسلامی مشاهده می کنید؟متاسفانه بیش تر ساختمانهای امروزی الگو گرفته از فرهنگ و ساختمانهای غربی است و کم تر میتوانیم آدرس ساختمانی را بدهیم که با الگوی اسلامی و بعنوان یک اثر ایرانی – اسلامی خلق شده باشد.
در این رابطه آیا نقشه ها به تایید سازمان نظام مهندسی ساختمان نمیرسد تا همین هدف فرهنگی ایرانی- اسلامی در ساخت و ساز مد نظر قرار بگیرد؟
متاسفانه در فرآیند طراحی ساختمان تا دریافت پروانه ساختمانی، نمای ساختمان دیده نمیشود و تنها یک نمای ساده معمولی که نشانه دیوارها و بازشوهای در و پنجره است، لحاظ میشود و پس از اتمام سفت کاری ، نقشه های نما به میل و نظر سازندگان و کارفرمایان، طراحی و اجرا می گردد و این وضوع میتواند یکی از علل نرسیدن بهمین هدف باشد؛ البته در ساختمانهای بزرگ شهرداری باید دخالت کرده و تصویب کند.
بنظر شما در حال حاضر سازمان نظام مهندسی ساختمان در سطح جامعه و در میان مردم، دارای محبوبیت و مقبولیت است؟
با وجود تلاشهای بسیاری که برای ارتقاي کیفیت ساختمان توسط مهندسان صورت گرفته است ولی متاسفانه در بعضی موارد مشاهده میکنیم که ساختمان ایجاد شده دارای آن مطلوبیت و محبوبیت لازم در شهر و سطح جامعه نیست و بهدف قانون بطور صد در صد دست پیدا نکرده و سازمان نظام مهندسی ساختمان هم، بنابر وجود اندک عناصری که به رسالت خودشان توجه و عمل نکرده‌اند، هنوز بمقبولیت کافی در سطح جامعه و درمیان مردم نرسیده است. البته من تاکید کردم به اندک عناصر یعنی اگر صحبت از امضا فروشی مهندسان میکنم، این موضوع شامل تمام مهندسان سازمان نظام مهندسی ساختمان نخواهد بود ولی مثالی هست که میگوید:
«چو از قومی یکی بی دانشی کرد نه کِه رامنزلت مانَد نه مِه را»
و متاسفانه اگر در صنفی یک عنصر خراب کار کرده و مطلوب نباشد، کل آن صنف بد نام خواهند شد.شما بطور کلی وضعیت و شرایط ساختمان های نا ایمن در سطح شهرهای ایران را چگونه ارزیابی میکنید؟
بطور حتم وجود ساختمانهای نا ایمن سبب کاهش ایمنی در محیط شهرشده و تاثیر مخربی بر سطح محیط زیست شهری مي گذارد و نا ایمنی ساختمان ها در بافت فرسوده کشور به علت قدمت ساختمان و نوع مصالح قدیمی بکار رفته در آن است که این ناپایداری در بسیاری از شهرهای ایران و جهان دیده میشود. ولی علت ساختمان های نوساز نا ایمن بر می گردد به نوع کیفیت ساخت و ساز آن، نه به قدمت ساخت و بنای آن ساختمان و شما نمونه مشخص و بارز آن را میتوانید در بسیاری از ساختمانهای مسکن مهر مشاهده کنید .
در رابطه با مسکن مهر باید گفت که بواسطه پافشاری دولت قبل برای ارزان تمام شدن این ساختمانها متاسفانه از نظر کیفیت خیلی پایین هستند؛ بگونه اي که بعضی از این ساختمان ها قبل از بهره برداری، علايم نا ایمنی در آنها ظاهر میشود.
آیا سازمان نظام مهندسی ساختمان در برابر خطرات و حوادثی همچون گود برداری یا حریق در ساختمانهای ساخته شده، مسئولیت دارد؟
خود سازمان نظام مهندسی ساختمان، مسئولیت مستقیم در مورد ایراد و اشکالاتی که در یک ساختمان پیدا میشود، ندارد و و همان مهندسی که کار طراحی و نظارت در نحوه اجراي ساختمان را بعهده گرفته، این مسئولیت را دارد. لذا سازمان نظام مهندسی ساختمان مسئولیتی در مورد تک تک ساختمانها ندارد ولی این سازمان، مسئولیت کنترل بر کار مهندسان را داشته و اگر مهندسی بمسئولیت خویش عمل نکند و به علت عدم ایفای مسئولیت ، آن ساختمان آسیب ببیند، آن وقت سازمان نظام مهندسی ساختمان باید با آن مهندس برخورد انتظامی از طریق نهاد شورای انتظامی کند و میزان مجازات نیز در قانون و آیین نامه اجرايی پیش بینی گردیده است.
بنظر شما در حال حاضر شورای انتظامی بوظیفه خویش در سازمان نظام مهندسی ساختمان بدرستی عمل میکند؟
برخورد و رسیدگی شورای انتظامی طبق قانون نظام مهندسی ساختمان است؛ لذا شورای انتظامی نمی تواند بیش از این در برابر تخلف مهندسان کاری انجام دهد. ضمن این که باید یاد آوری کنم که برخورد شورای انتظامی نافی رسیدگی قوه قضايیه نیست؛ یعنی کسیکه متضرر شده است، میتواند برای رسیدگی به شکایت خود علاوه بر شورای انتظامی بدستگاه قضا نیز مراجعه کند و قوه‌ق ضايیه از طریق نظرات کارشناسان رسمی دادگستری یا کارشناسی قوه قضايیه با متخلفان برخورد مي کند، همان گونه که اکنون بسیاری از پرونده های موجود در دادگستری، پرونده هایی با موضوع تخلفات ساختمانی است. البته شورای انتظامی باید در حد همان مجازاتی که در قانون برای مهندس مختلف پیش بینی شده، برخورد کند و بیش از آنرا من فکر نمیکنم به صلاحش باشد؛ بعنوان مثال مهندسی را که مجازات وی حبس است، دستگاه قضا حکم صادر کند. هم چنین اگر فسادی در شورای انتظامی در رسیدگی به پرونده ای بود، باید بعنوان یک استثناء آن را دانسته و به آن نگاه کرد و نباید به همه عمومیت داد؛ اگرنيزمهندسی دید حکمش از طرف شورای انتظامی عادلانه نیست، میتواند به قوه قضايیه مراجعه و آنرا طرح کند.
به نظر شما اگر نهادی بر عملکرد شورای انتظامی نظارت کند، صحيح است؟
بنظر من، اینکار عملی نیست؛ چون سبب دوره تسلسل می شود و هر نهادی که بر نهاد دیگر نظارت کند، ممکن است خودش هم دچار اشکال و خطا گردد که بر آن خطا چه کسی باید نظارت کند؟ و اگر قرارباشد به آن تسلسل دهیم، کار بی انتهایی خواهد شد.
در حال حاضر راه حل شما برای جلوگیری ازپدیده صوری گری و امضا فروشی چیست؟
همان گونه که در گذشته هم تاکید کردم، نباید تصور کرد که همه مهندسین ما امضا فروش هستند بلکه ما مهندسین خیلی مسئولیت پذیري داریم که انسانهای شریفی هستند و حقوق مردم را رعایت میکنند ولی اگر تعداد اندکی به این امر می پردازند، باید سازمان نظام مهندسی ساختمان آنها را به شورای انتظامی معرفی كند تا برخورد لازم صورت گیرد.
با توجه به هزینه های بالا برای ساخت یک ساختمان، آیا مردم و مالکان حق دارند مهندس طراح و ناظر ساختمان را خودشان انتخاب کنند؟
در قانون نظام مهندسی ساختمان، چنین حقی برای انتخاب مهندس طراح و ناظر از مردم گرفته نشده است و در حقیقت مهندسان میتوانند بصورت مستقیم توسط کارفرما بموجب قانون انتخاب گردند ولی متاسفانه بعدها در سازمان نظام مهندسی ساختمان، موضوع سهمیه بندی را مطرح و اجرا کردند که بنظر من این سهمیه بندی کار صحیح و شایسته ای نیست و نباید وجود داشته باشد. در واقع مردم و کارفرمایان باید در انتخاب مهندس خویش آزاد باشند و آن مهندس طراح و ناظری را که در کار خویش حرفه ای تر و خوشنام تر است، به سلیقه و شناخت خویش انتخاب کنند؛ مانند انتخاب یک پزشک از طرف بیمارخویش. شما بارها مشاهده کرده اید که مردم بدنبال بهترین پزشک هستند و شايد همین، علت حرفه ای و خوشنام بودن پزشکی باشد كه خیلی مراجعه کننده دارد و پزشک دیگر بخاطر خوشنام نبودن بسختی در روز، بیماری به مطب وی برود و این حق باید در نظام مهندسی نیز وجود داشته باشد.به عنوان مثال زمانی که من طراح خوب و زبر دست و ناظر خوبی نیستم، چرا کارفرما با همه دار وندار زندگی اش بايد به من که مهندس حرفه ای در کار خودم نبوده ام، مراجعه کند؟چرا نباید این حق را داشته باشد تا به یک مهندس حرفه ای مراجعه کند؟ لذا بنظر من، این سهمیه بندی کار نا عادلانه ای است که ظاهری عادلانه دارد.
شما در برخی خبرگزاریها گفته اید كه سازمان نظام مهندسی ساختمان از مسیر خود منحرف شده است. منظور از این انحراف چیست و از نظر شما سازمان از مسیر خویش منحرف شده است؟
بله. در زمان شکلگیری سازمان نظام مهندسی ساختمان ، این سازمان هیچ درآمدی نداشت حتی مکان و دفتر سازمان در خود وزارت مسکن و شهرسازی بود و کادر اداری سازمان را همان کارمندان وزارت خانه تشکیل می دادند ولی بعد ها متاسفانه این سازمان با دریافتهایی که از مهندسان با عناوین مختلف داشت، امروزه تبدیل به سازمانی ثروتمند و پول دار شده است. هر نهاد غیرانتفاعی که اعضاي آن افتخاری کار کنند، امکان منحرف شدن آن خیلی کم است و در ابتدا که سازمان نظام مهندسی ساختمان شکل گرفته بود ، هیچیک از اعضاي هیات مدیره یک ریال بابت حق الجلسه، حقوق، دستمزد، پاداش و…دریافت نمی کردند. لذا افرادیکه به این سازمان می آمدند، انرژی و وقت می گذاشتند و دل سوز حرفه مهندسی بوده و تلاش می کردند تا تجارب خودشان را وقف ارتقاي دانش مهندسی کشور کنند. بهمین علت اگرشما به اعضاي هیات مدیره نخستین دوره سازمان نظام مهندسی ساختمان نگاه کنید، میبینید که اعضاي هیات مدیره ها در دوره اول و دوم دارای تجربه، تخصص و سابقه بالایی بودند و با دلسوزی کار میکردند. ولی متاسفانه از زمانی که برای اعضاي هیات مدیره سازمان، حقوق و پاداش و حق الجلسه تعیین شد، برای رسیدن به این منصب ها تلاشها صورت گرفت.من خاطرم هست که در دوره های اول از افراد با تجربه خواهش میشد تا برای انتخابات هیات مدیره کاندید شوند ولی در حال حاضر در انتخابات سازمان نظام مهندسی ساختمان، چه تبلیغات و لابیها و هزینه های سنگینی صورت میگیرد و علت این گونه تلاشها برای آن است که بعد از رسیدن به آن منصب ، حقوق، پاداش و سهمیه و حق الجلسه خواهند گرفت.
در واقع وجود همین پول سبب انحراف سازمان از مسیر خودش شد؟ در کل نظر شما در رابطه با خروج پول از سازمان نظام مهندسی ساختمان چیست؟خود ورود این پول و جمع شدن آن در سازمان نظام مهندسی ساختمان از نظر قانونی جای سوال است ولی در حال حاضر بیرون کشیدن آن از حساب اين سازمان، بدون مجوز قانونی امکان پذیر نیست . در واقع طبق یک سری مصوبات داخلی، پولهایی را از مردم گرفته و در سازمان جمع کرده اند و من فکر نمیکنم آقای دکتر آخوندی نيز بخواهند آن پول را از حساب سازمان خارج کنند زیرا این کار نیازمند مجوز قانونی است اما بنظر من این پول میتواند صرف برگزاری کلاسها و دوره های آموزشی و ارتقاي سطح علمی و تجربی مهندسین عضو سازمان گردد . از طرف دیگر از این به بعد پولی دریافت نگردد و به اعضاي سازمان نظام مهندسی پولی با عنوان حق جلسه، حقوق و پاداش و غیره پرداخت نگردد.
اکنون که بحث اصلاح قانون نظام مهندسی ساختمان مطرح است، شما تا چه اندازه با اصلاح قانون موافق هستید؟
با سابقه ای که از تصویب و اجراي قانون سازمان نظام مهندسی ساختمان دارم بنظر من، این قانون بیش از آن که به اصلاح نیازمند باشد، به اجراي دقیق نیاز دارد و از روزی که آن قانون تصویب شده تا به حال بطور دقیق اجرا نشده است؛ بنابراين به اهداف پیش بینی شده در آن نیز نرسیده و نقصی که در جامعه مهندسی مشاهده میکنیم، ناشی از ضعف قانون نبوده بلکه به علت ضعف اجراي آن است. حال اگر قرار است اصلاحیه ای داده شود، بنظر من این اصلاحیه نباید تنها کلماتی را پس و پیش کند؛ باوجود این که اصلاحیه جدیدی را که من در مجلس مشاهده کردم و آنرا کمیته ای در کمیسیون عمران مجلس تهیه کرده است ، واجد آن تحول قانونی نمیبینم؛ بنظر من با تصویب این اصلاحیه اتفاق بزرگی در صحنه مهندسی کشور نخواهد افتاد.
و سوال آخر، وزیر را ه و شهرسازی در گرفتن رای اعتماد از مجلس برای دولت دوازدهم در صحن مجلس گفتند که من در برابر امضا فروشی ایستاده ام ودر آئین معارفه معاونان شان نیز تاکید کردند که علت استیضاحهای من در دولت قبل به علت ایستادگی ام در برابر سوداگری زمین بود. شما تا چه اندازه این صحبتها را تایید میکنید؟
من صد درصد این مسائل را قبول دارم و تایید می کنم. آخوندی را از سالها پیش می شناسم و به سلامت و صحت گفته های ایشان اعتقاد دارم و اینرا نيز میدانم که ایستادگی آخوندی در مقابل بسیاری از رانت خواری‌ها و خواسته خرجی ها سبب شده تا وی بارها مورد هجمه از طرف کسانيکه منافعشان در خطر است و یا منافعشان قطع شده، قرار گیرند.
منبع : قانون
مشاهده منابع آزمون نظام مهندسی
