ساخت و ساز روی گسل ساخت و ساز روی گسل های قرمز و نارنجی تهران
تهران به طور میانگین هر دویست سال یک بار، با یک زلزله هفت ریشتری لرزیده است. اینرا سابقه تاریخی وقوع زمین لرزه در پایتخت نشان می دهد. از آخرین بار هم تا به حال صد و هشتاد سال می گذرد، یعنی بیست سال آینده، سال سرنوشت سازی برای شهروندان تهرانی خواهد بود!
به گزارش پایگاه خبری اخبار مهندسی- مرجع اخبار نظام مهندسی کشور،تهران به طور میانگین هر دویست سال یک بار، با یک زلزله هفت ریشتری لرزیده است. اینرا سابقه تاریخی وقوع زمین لرزه در پایتخت نشان می دهد. از آخرین بار هم تا به حال صد و هشتاد سال می گذرد، یعنی بیست سال آینده، سال سرنوشت سازی برای شهروندان تهرانی خواهد بود!ساخت و ساز روی گسل های قرمز و نارنجی تهران
ساخت و ساز روی گسل های قرمز و نارنجی تهران
ساخت و ساز روی گسل های قرمز و نارنجی تهران
با این حال، آخرین تلاش ها برای نقشه های پهنه گسلی تهران و تعیین حریم و محدوده به نشست بیست و پنجم مرداد سال نود وپنج شورایعالی شهرسازی و معماری کشور برمی گردد. نتیجه آن که در ویرایش چهارم، آئین نامه دو هزار و هشتصد (طراحی ساختمان طبق زلزله) بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. طبق این آیین نامه، در طراحی نقشه ساختمان ها، حتماً باید گسل ها نیز مد نظر قرار گیرد. ولی آیا این اتفاق می افتد؟! قانون، سازمان نظام مهندسی را مسئول اینکار قرار داده است.
دکتر حیدر جهانبخش، عضو هیأت مدیره نظام مهندسی تهران بیان کرد: از آغاز سال نود و دو، در طراحی اسکله ساختمان ها، این آیین نامه به جد اجرا شده است. یعنی نقشه های اسکلت و سازه تحت کنترل نظام مهندسی است و اگر موردی رعایت نگردد، نقشه ها حتماً رد می شود. حتی نقشه هایی که قبل از سال نود و دو شهرداری، مسئول کنترل بود هم صادر شده، بار دیگر مورد بازبینی قرار گرفت! ولی پرسش این جاست اگر سازمان نظام مهندسی بر طراحی نقشه های ساختمان، نظارت صد درصدی داشته، آیا تمام ساختمان های تهران طی یک دهه اخیر، ضد زلزله احداث شده اند؟!
وی به این پرسش این طور پاسخ داد: «طراحی نقشه ها، ضد زلزله است، ولی این که در مرحله اجرا چه اتفاقاتی می افتد، به نظام مهندسی مربوط نمی شود، در حقیقت این مسئولین شهرداری هستند که باید بگویند، نقشه ها بطور کامل اجرا می شوند یا نه؟!»
جهانبخش گفت: «این که ما بارها خواسته ایم تا مجری از سازمان نظام مهندسی، ناظر اجرای نقشه تأیید شده باشد، بهمین دلیل است، ولی متأسفانه شهرداری تا به حال با این درخواست ما موافقت نکرده است.»
در شانزده سال گذشته، ساختمان های هشت تا دوازده طبقه و بلندتری در پهنه گسل شمال تهران احداث شده است، ولی تجربه های قبلی در زمین لرزه های ایران (بم هشتاد و دو)، ترکیه (ایزمیت هفتاد و هشت)، نشان می دهد که هرنوع احداث ساختمان بلند و توسعه شهر – بویژه انبوه سازی و برج سازی – روی گسل ها، بی شک به توسعه مناطق با ریسک بالا در شهری همچون تهران منجر می شود. لذا زلزله در ساخت و ساز نزدیک پهنه گسلهای تهران می تواند به فاجعه ای در حد زلزله بم یا بیش از آن منجر گردد. مهندسین شهرساز و کارشناسان معتقد هستند که باید هر نوع ساخت و ساز در حریم گسل های فعال تهران ممنوع گردد، حتی مقاوم سازی ساختمان ها هم نمی تواند جلوی فاجعه را بگیرد! پلاسکو شاید تصویر روشنی از اتفاقات آینده تهران باشد! در تهران تا به حال، سیزده گسل فعال شناسایی گردیده است از جمله فشم، شمال تهران، جنوب ری، نیاوران، محمودیه، شیان کوثر و ملاصدرا! از سویی عمده پهنه های گسلی در نیمه شمالی پایتخت- بالای خیابان انقلاب- و اغلب در شمالی ترین محله ها در مناطق ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ و بیست و دو قرار دارد. مناطقی که شاید بیش ترین حجم بلند مرتبه سازی ها را به خود اختصاص داده اند.
ساخت و ساز روی گسل های قرمز و نارنجی تهران
ساخت و ساز روی گسل ها ممنوع نیست!
شهردار منطقه بیست و دو تهران با تأیید ساخت و سازهایی که روی گسل های تهران انجام شده،عنوان کرد: متأسفانه در اغلب گسل های تهران، ساخت و ساز صورت گرفته. چراکه بیش تر گسل های تهران در دامنه رشته کوه البرز قرار دارد که تقریباً می توان گفت روی آن ها ساخت و ساز انجام گردیده است. ازجمله سعادت آباد، به ویژه درمنطقه کوی فراز بالای سعادت آباد یا مثلاً در منطقه بیست و دو، برج های آسمان در جنوب بزرگراه همت، رو به روی شهرک شهید باقری در کنار گسل قرار دارد. از طرف دیگر آیین نامه دو هزار و هشتصد عنوان می کند، اثرات گسل در طراحی ها باید مد نظر قرار داده شود. اما با توجه به این که اولاً اجرای آن ها بطور واضح مشخص نیست و دوماً ضابطه محاسباتی ندارد، هم چون ساختمان های دیگر طراحی می شود.
علی نوذرپور، تصریح کرد: در حریم قرمز و نارنجی گسل ها، یعنی محدوده ای که نباید ساخت وساز انجام گردد هم ساختمان سازی انجام شده که سهم بلند مرتبه ها در این میان کم تر بوده است!
شهردار منطقه بیست و دو با اعلام این که باید چند راهکار مؤثر و جدی در رابطه با ساخت و سازها مد نظر قرار گیرد، افزود: «درابتدا باید گسل ها و محدوده آن ها بررسی و مشخص گردد. سپس طرح ساخت و ساز به چهار طبقه محدود گردیده و در طراحی سازه، خاک محل پروژه یک درجه ضعیف تر در نظر گرفته شود. با توجه به این که برج های احداث شده عمدتاً فونداسیون یکپارچه دارند، نسبت به سایر ساختمانها که دارای فونداسیون نواری و منفرد هستند، استحکام بیش تری خواهند داشت و صرفاً در صورتیکه گسل سبب جا به جایی زیاد (لغزش) گردد، برجها دچار مشکلات بیش تری می شوند که فاجعه بار خواهد بود. (بنظر می رسد این اتفاق در زلزله با بزرگی بیش تر از هشت ریشتر می‌افتد.)
نوذر پور در مورد این که آیا طبق قانون ساخت و ساز روی گسل ها ممنوع است و می توان از ساخت و ساز روی آن ها جلوگیری کرد، ادامه داد: «خیر، طبق آیین نامه دو هزار و هشتصد (آیین نامه طراحی ساختمان ها در مقابل زلزله)، در حد توصیه و نه اجبار و قانون نباید روی گسل ساخت. اما با توجه به ارزش زمین، این موضوع درحد توصیه مانده و ضمن این که برای تملک اراضی روی گسل، هیچ سازمانی نیز متولی نیست. درحالیکه در طراحی ساختمان، فقط گسل مدنظر قرار می گیرد.»
«با این توصیف نمی توان انتظار داشت که ضوابط سخت گیرانه ای برای ساخت و ساز در تهران وجود داشته باشد.»
وی با ابراز تاسف از این که ضوابط کارآمدی وجود ندارد، تصریح کرد : ضوابط صرفاً در حد آیین نامه دو هزار و هشتصد (آیین نامه ساخت و ساز مقاوم در مقابل زلزله ) است که هرگونه طراحی را با در نظر گرفتن گسل در محاسبات عنوان کرده اما رابطه و ضابطه محاسباتی برای این موضوع ارائه نکرده است.
به گفته نوذر پور، در حال حاضر در ساختمان های جدید فقط در زمینه طراحی، نظارت ویژه انجام می شود.
وی در خصوص وضعیت منطقه بیست و دو هم این طور اظهار داشت: در منطقه بیست و دو باتوجه به طرح تفصیلی، ساخت و سازهایی روی گسل یا نزدیک گسل انجام گردیده است. در طراحی ساختمان ها هم، در منطقه با خطر پذیری خیلی زیاد و ساختمان های بلند با شکل پذیری زیاد بصورت ویژه و با فونداسیون های یک پارچه (ساختمان های بلند مرتبه) مد نظر است.
وی، ولی در مورد این که اگر در آینده، زلزله ای در تهران رخ بدهد، چه مخاطراتی در انتظار شهروندان تهرانی است، تاکید کرد: رفتار زلزله غیر قابل پیش بینی است، اما اگر بخواهم در مورد همین منطقه بیست و دو توضیح بدهم، باید بگویم با توجه به استفاده از آیین نامه های به روز در طراحی و استفاده از مباحث مقررات ملی ساختمان، مشکلات کم تری خواهیم داشت.
او در مورد ساخت و سازها روی گسل های فرعی هم خاطر نشان کرد: با توجه به این که در تهران از خطر‌پذیری خیلی زیاد استفاده شده و ساختمان های بلند با شکل پذیری ویژه هستند، پس استحکام دارند. ضمن این که ساختمان ها برای زلزله با دوره بازگشت پنجاه ساله طراحی می شوند، یعنی ساختمان ها در مقابل نود و هشت درصد زلزله ها، پنجاه سال مقاومت می کنند و بیش از آن مهندسی نیست.
با این حال شهردار منطقه ۲۲ راه حلی برای مقاوم سازی ساختمان های بلند مرتبه میدهد: «مقاوم سازی با استفاده از تکنیک و تکنولوژی روز از جمله استفاده از میراگر در فونداسیون، استفاده از میراگر و وسیکوز در مهار بندها و استفاده از میراگرهای جرمی در طبقات بالا و بام می تواند به مقاوم سازی ساختمان های کمک کند. ضمن این که باید اطراف ساختمان های پرخطر را خلوت نگه داشت و ساخت و سازهای دیگری انجام نداد.»
منبع : ایران
مشاهده منابع آزمون نظام مهندسی
